పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

దశమ స్కంధము - ఉత్తర : పాండవులు శ్రీకృష్ణు నెదుర్కొనుట

  •  
  •  
  •  

10.2-688-సీ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

కొఱనెలపైఁ దోచు నిరులు నాఁ జెలువొంది-
నొసలిపైఁ గురులు తుంపెసలు గునియ
హాటకమణిమయ తాటంకరోచులు-
గండభాగంబుల గంతులిడఁగ
స్ఫురిత విద్రుమనిభాబింబరుచితోడ-
రహాసచంద్రిక రసమాడ
నొండొంటితో రాయు నుత్తంగ కుచకుంభ-
ములు మొగంబులకును బుటము లెగయ

10.2-688.1-తే.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

డుగునడుములు వడఁకంగ డుగు లిడఁగ
వళిమట్టెలు మణినూపుములు మొరయఁ
బొలుచు కచబంధములు భుజంబుల నటింపఁ
య్యెదలు వీడి యాడ సంభ్రమముతోడ.

టీకా:

కొఱనెల = అర్ధచంద్రుని; పైన్ = మీద; తోచు = కనబడెడి; ఇరులున్ = చీకట్లు; నాన్ = అన్నట్లు; చెలువొంది = అందగించి; నొసలి = నుదుటి; పైన్ = మీద; కురులు = శిరోజములు; తుంపెసలుగునియన్ = ఊగాడుతుండగా; హాటక = బంగారు; మణి = రత్నాలు; మయ = పొదిగిన; తాటంక = చెవిదుద్దుల; రోచులు = కాంతులు; గండభాగంబులన్ = చెక్కిటి ప్రదేశములందు; గంతులిడగన్ = తళతళలాడుచుండగా; స్పురిత = ప్రకాశించునట్టి; విద్రుమ = పగడమును; నిభ = పోలు; అధర = కిందిపెదవి అను; బింబ = దొండపండు; రుచి = ప్రకాశము; తోడన్ = తోటి; దరహాస = చిరునవ్వు అను; చంద్రిక = వెన్నెల; సరసము = వినోదములు; ఆడన్ = చేయగా; ఒండొంటితో = ఒకదానితో నొకటి; రాయు = ఒరుసుకుంటున్న; ఉత్తుంగ = ఎత్తైన; కుచ = స్తనములు అను; కుంభములు = కుంభములు; మొగంబుల్ = ముఖములవైపున; కునున్ = కు; పుటములు = పూలచెండ్లవలె; ఎగయన్ = ఎగురుతుండగా; బడుగు = బలహీనమైన; నడుములు = నడుములు; వడకన్ = వణుకుతుండగా; అడుగులు = అడుగులు; ఇడగన్ = వెయుచు; రవళి = గజ్జల; మట్టెలు = కాలివేళ్ళ మట్టెలు; మణి = రత్నాల; నూపురములు = కాలి అందెలు; మొరయన్ = మోగుచుండగా; పొలుచు = ఒప్పునట్టి; కచబంధములున్ = జుట్టుముడులు, కొప్పులు; భుజంబులన్ = భుజములపై; నటింపన్ = నాట్యమాడుతుండగా; పయ్యెదలు = పైటలు; వీడి = జారిపోయి; ఆడన్ = వేలాడగా; సంభ్రమము = తొందరల; తోడన్ = తోటి.

భావము:

అలా పురుషోత్తముడిని దర్శించడానికి పురస్త్రీలు మేడలపై గుమికూడారు. అర్థచంద్రునిమీద మబ్బులు క్రమ్ముకొన్నాయా అన్నట్లు నెన్నుదుటిమీద ముంగురులు మూగుతున్నాయి; బంగారు కర్ణాభరణాల కాంతులు చెక్కిళ్ళ మీద గంతులు వేస్తున్నాయి; పగడపుకాంతిని తిరస్కరించే దొండపండు అధరాల కాంతులు, చిరునవ్వులు వెన్నెలలతో సరసమాడుతున్నాయి; ఒకదానికొకటి ఒరుసుకుంటున్న ఉన్నతమైన స్తనాలు ఉత్సాహంతో ఉబుకుతున్నాయి; సన్నని నడుములు వణుకుతున్నాయి నడచేటప్పుడు మెట్టెలూ అందెలూ గల్లుగల్లున మ్రోగుతున్నాయి; జుట్టుముడులు వీడి భుజాలపై నాట్యంచేస్తున్నాయి; పైటలు జారిపోతున్నాయి.