పోతన తెలుగు భాగవతము

10.2-674.1-తే.

యర్ధచంద్రుని నెకసక్కె మాడునట్టి
యలికఫలకలఁ దిలకము లలరఁ దీర్చి
పెంపు దీపింప నుడురాజబింబముఖులు
నవచతుర్విధ శృంగార మవధరించి.

టీకా:

వికచ = వికసించిన; మరంద = పూతేనె యొక్క; నవీన = నూతనములైన; సౌరభ = పరిమళములచేత; లసత్ = ఒప్పుచున్న; మందార = మందారపూల; కుసుమ = పూల; దామములు = దండలు; తుఱిమి = కొప్పులో పెట్టుకొని; చారు = చక్కటి; సుగంధ = మంచి పరిమళములు కల; కస్తూరికా = కస్తూరితో; ఘనసార = కర్పూరముతో; మిళిత = కలుపబడిన; చందన = మంచిగంధము; పంకము = మైపూత, గుజ్జు; ఎలమిన్ = సంతోషముతో; అలది = రాసుకొని; కనక = బంగారు; కుండల = చెవికుండలములు; రణత్ = ధ్వనిస్తున్న; కంకణ = చేతిగాజులు; నూపుర = కాలి అందెలు; ముద్రికా = ఉంగరములు; భూషణములు = ఆభరణములు; ధరించి = ధరించి; అంచిత = మనోజ్ఞములైన; ముక్తాఫల = ముత్యాల; అంచల = అంచులు కలిగిన; మృదుల = మెత్తని; దివ్య = గొప్ప; అంబరములున్ = వస్త్రములు; చెలువార = అందగించునట్లు; కట్టి = కట్టుకొని; అర్ధచంద్రుని = అర్ధచంద్రబింబమును (సప్తమినాటి); ఎకసక్కెములాడునట్టి = పరిహసించెడి; అలికఫలకలన్ = నొసటిపట్టెలందు; తిలకముల్ = తిలకంబొట్లు; అలరన్ = చక్కగా; తీర్చి = చక్కగాపెట్టుకొని; పెంపు = ఘనత; దీపింపన్ = ప్రకాశింపగా; ఉడురాజబింబముఖులు = స్త్రీలు {ఉడురాజబింబముఖులు - ఉడురాజు (నక్షత్రములరాజు, చంద్రుని)బింబము వంటి ముఖము కలవారు, స్త్రీలు}; నవ = కొత్తవియైన; చతుః = నాలుగు {చతుర్విధశృంగారములు - 1వస్త్రములు 2భూషణములు 3చందనము 4పుష్పము అను నాలుగు రకముల అలంకారములు}; విధ = విధములైన; శృంగారము = అలంకారము; అవధరించి = చేసుకొని.

భావము:

శ్రీకృష్ణుడి అంతఃపురకాంతలు మకరందాలుచిందుతూ సుగంధాలు వెదజల్లుతున్న వికసించిన మందారపూల హారాలు ధరించి; పరిమళభరితమైన కస్తూరి పచ్చకర్పూరంతో మేళవించిన మంచిగంధం మైపూతలు పూసుకుని; కంకణాలూ, కడియాలూ, ఉంగరాలూ, కుండలాలూ మున్నగు బంగారు ఆభరణాలు ధరించి; అంచులలో ముత్యాలు అలంకరించిన మెత్తని పట్టుచీరలు కట్టుకుని; అర్ధచంద్రబింబం వంటి నుదుట తిలకం పెట్టుకుని; ఎన్నో రకాల అలంకారాలతో నళినలోచనుని దగ్గరకు వచ్చారు.