పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

దశమ స్కంధము - ఉత్తర : ధర్మజు రాజసూ యారంభంబు

  •  
  •  
  •  

10.2-655-సీ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శారదచంద్రికా సారంగరుచితోడ-
డముడికెంపు చేఁ ఱచి నవ్వ
రదంబుదావృత సౌదామనీలతా-
శోభఁ గాంచనకటిసూత్ర మలర
లితపూర్ణేందుమంల కలంకముగతి-
మృదుమృగాజినరుచి మించుఁ జూపఁ
ల్పశాఖాగ్రసంతపుష్పగుచ్ఛంబు-
లీలఁ గేలను నక్షమాల యమర

10.2-655.1-తే.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

భూరిపుణ్యనదీతోయపూరణమునఁ
గు కమండలు వొక్క హస్తమునఁ దనర
వెల్ల జన్నిద మఱుత శోభిల్ల వచ్చె
నారదుండు వివేకవిశారదుండు.

టీకా:

శారద = శరత్కాలపు; చంద్రికా = వెన్నెలలలోని; సారంగ = జింక; రుచితోడన్ = వంటిదగు; జడ = జటల యొక్క; ముడిన్ = ముడిలోని; కెంపు = పద్మరాగమణి; చేచరచి = సవాలుచేసి; నవ్వన్ = పరిహాసముచేయగా; శరత్ = శరత్కాలపు; అంబుద = మేఘములు; ఆవృత = ఆవరించిన; సౌదమనీలతా = మెరుపుతీగ; శోభన్ = కాంతి వంటిదైన; కాంచన = బంగారు; కటిసూత్రము = మొలతాడు; అలరన్ = ప్రకాశింపగా; లలిత = అందమైన; పూర్ణేందుమండల = నిండుచంద్రబింబములోని; కలంకము = గుర్తు; గతిన్ = వలె; మృదు = మెత్తని; మృగాజిన = చింకచర్మం; రుచి = ప్రకాశము; మించు = అధిక్యము; చూపన్ = కనబరచగా; కల్ప = కల్పవృక్ష; శాఖా = కొమ్మల; అగ్ర = కొనయందు; సంగత = కూడియున్న; పుష్ప = పూల; గుచ్ఛంబు = గుత్తి; లీలన్ = వలె; కేలనున్ = చేతిలోని; అక్షమాల = జపమాల; అమరన్ = అమరి ఉండగా; భూరి = అనేకమైన; పుణ్య = పవిత్రమైన; నదీ = నదుల; తోయ = నీటిచే; పూరణంబు = నింపబడినది; అగు = ఐన; కమండలువు = కమండలము; ఒక్క = ఒక; హస్తమునన్ = చేతిలో; తనరన్ = అతిశయిస్తుండగా; వెల్ల = తెల్లని; జన్నిదము = జంద్యము, యఙ్ఞోపవీతము; అఱుత = మెడలో; శోభిల్లన్ = ప్రకాశించుచుండగా; వచ్చెన్ = వచ్చెను; నారదుండు = నారదుడు; వివేక = వివేకముకలిగిన; విశారదుండు = మిక్కిలి విఙ్ఞానము కలవాడు.

భావము:

శరశ్చంద్ర చంద్రికలాంటి శరీరకాంతులతో శిఖముడిలోని కెంపు కాంతుల పంతమాడుతుండగా; శరత్కాలమేఘం మీది మెరపుతీగలాగ తెల్లని దేహం మీద బంగారుమొలత్రాడు ప్రకాశిస్తుండగా; నిండుచంద్రునిలోని మచ్చలాగ నిండు దేహంపై జింకచర్మం విలసిల్లుతుండగా; కల్పవృక్షము కొమ్మకు ఉన్న పుష్పగుచ్ఛాన్ని తలపిస్తూ చేతిలో జపమాల అలరారుతుండగా; పుణ్యనదీజలాలతో నిండిన కమండలం మరొక చేతిలో విరాజిల్లుతుండగా; తెల్లని జందెం మెడలో మెరుస్తుండగా; నారదమహర్షి నందనందనుడి దగ్గరకు విచ్చేసాడు.