దశమ స్కంధము - ఉత్తర : కాళిందీ భేదనంబు
- ఉపకరణాలు:
అట్లు కట్టలుక రాము డుద్దామం బగు బాహుబలంబున హలంబు సాఁచి యమ్మహావాహినిం దగిల్చి పెకలి రాఁ దిగిచిన నన్నది భయభ్రాంతయై సుందరీరూపంబు గైకొని యతిరయంబునం జనుదెంచి, యయ్యదువంశతిలకుం డగు హలధరుని పాదారవిందంబులకు వందనం బాచరించి యిట్లనియె.
టీకా:
అట్లు = ఆ విధముగ; కట్ట = మిక్కిలి; అలుకన్ = కోపముతో; రాముడు = బలరాముడు; ఉద్దామంబు = అడ్డు లేనిది; అగు = ఐన; బాహుబలంబునన్ = భుజబలముచేత; హలంబున్ = నాగలిని; చాచి = చాపి; ఆ = ఆ యొక్క; మహా = గొప్ప; వాహినిన్ = నదిని; తగిల్చి = తగిలించి; పెకలిరాన్ = పెల్లగించుకొని వచ్చేలా; తిగిచినన్ = లాగగా; ఆ = ఆ; నది = నది; భయ = భయముచేత; భ్రాంత = వివశురాలు; ఐ = అయ్యి; సుందరీ = స్త్రీ; రూపంబున్ = రూపమును; కైకొని = చేపట్టి; అతి = మిక్కిలి; రయంబునన్ = వేగముగా; చనుదెంచి = వచ్చి; ఆ = ఆ; యదు = యాదవ; వంశ = కులమునకు; తిలకుండు = అలంకారమైనవాడు; అగు = ఐన; హలధరుని = బలరాముని; పాద = పాదములు అను; అరవిందంబుల్ = పద్మముల; కున్ = కు; వందనంబు = నమస్కరించుట; ఆచరించి = చేసి; ఇట్లు = ఈ విధముగ; అనియె = పలికెను.
భావము:
తన హలాయుధాన్ని తీసుకుని హలుడు ఆ నదిని పెకల్చి తన వైపుకు వచ్చేలా లాగాడు. అప్పుడు ఆ నది భయపడి స్త్రీ రూపాన్నిధరించి, వేగంగా బలరాముడి చెంతకు వచ్చి, అతడి పాదపద్మాలకు నమస్కరించి ఇలా విన్నవించుకుంది.