దశమ స్కంధము - ఉత్తర : రతీ ప్రద్యుమ్ను లాగమనంబు
- ఉపకరణాలు:
తనయుఁ డని నొడువఁ దలఁచును;
దనయుఁడు గా కున్న మిగులఁ దతిగొని సవతుల్
తను నగియెద రని తలఁచు; న
తను సంశయ మలమికొనఁగఁ దనుమధ్య మదిన్.
టీకా:
తనయుడు = కొడుకు; అని = అని; నొడువన్ = చెప్పవలెనని; తలచును = అనుకొనును; తనయుడు = కొడుకు; కాక = కాకుండ; ఉన్నన్ = ఉన్నచో; మిగులన్ = మిక్కిలి; తతిగొని = సమయము కనిపెట్టి; సవతుల్ = సపత్నులు; తనున్ = తనను; నగియెదరు = పరిహాసము చేసెదరు; అని = అని; తలచును = అనుకొనును; అతను = ఆధికమైన, తక్కువకాని; సంశయము = సందేహము; అలమికొనగన్ = ఆవరించగా; తనుమధ్య = ఇంతి (రుక్మిణి); మదిన్ = మనసు నందు.
భావము:
రుక్మిణీదేవి ఇతడు తన కొడుకే అని చెప్పబోతుంది. కాని అతడు తన కుమారుడు కాకపోతే సమయం చిక్కిందని తన సవతులు తనను గేలిచేస్తారేమో అనే సంశయంతో ఆలోచించుకోసాగింది.