పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

దశమ స్కంధము - ఉత్తర : బాణాసురునితో యుద్ధంబు

  •  
  •  
  •  

10.2-396.1-తే.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ద్వాదశాక్షౌహిణీ బలోత్కరము లోలి
డచెఁ గృష్ణునిరథము వెన్నంటి చెలఁగి
పృథులగతి మున్ భగీరథు ము వెనుక
నుగమించు వియన్నది నుకరించి.

టీకా:

బలభద్ర = బలరాముడు; సాత్యకి = సాత్యకి; ప్రద్యుమ్న = ప్రద్యుమ్నుడు; ముఖ = మొదలగు; యదు = యదువులు; వృష్ణి = వృష్ణికులు; భోజ = భోజులు; అంధక = అంధకులు లోని; వీర = శూరులలో; వరులు = శ్రేష్ఠులు; దుర్వార = నివారింపరాని; పరిపంథి = శత్రువుల యొక్క; గర్వ = అహంకారమును; భేదన = భేదింపజేసెడి; కళా = విద్యయందు; చతుర = నేర్పుగల; బాహాబల = భుజబలముతోటి; ఉత్సాహ = విడువని పూనిక కల; లీలన్ = విధముగ; వారణ = ఏనుగుల; స్యందన = రథముల; వాజి = గుఱ్ఱముల; సందోహంబున్ = సమూహమును; సవరణ = సమాయత్తము; చేయించి = చేయించి; సంభ్రమమున = వేగిరపాటుతో; సముచిత = తగినట్టి; ప్రస్థాన = యుద్ధయాత్రకైన; చటుల = అదిరెడి; భేరీ = నగారాల; భూరి = అతిమిక్కిలి; ఘోషము = ధ్వని; అంభోనిధి = సముద్రపు {అంభోనిధి - నీటికి ఉనికిపట్టు, సముద్రము}; ఘోషమున్ = ధ్వనిని; అడపన్ = అణచివేయుచుండ;
ద్వాదశా = పన్నెండు (12); అక్షౌహిణీ = అక్షౌహిణుల; బలోత్కరములు = సేనాసమూహములు; ఓలిన్ = వరుసగా; నడచెన్ = నడచినవి; కృష్ణుని = కృష్ణుని; రథము = రథమును; వెన్నంటి = అనుసరించుచు; చెలగి = విజృంభించి; పృథుల = అధికమైన; గతిన్ = వేగముతో; మున్ = పూర్వము; భగీరథు = భగీరథుని; రథము = రథమును; వెనుకన్ = వెనుకనే; అనుగమించు = అనుసరించిన; వియన్నది = ఆకాశగంగను {వియన్నది - వియత్ (ఆకాశ) నది, గంగ}; అనుకరించి = పోలి.

భావము:

బలరాముడు, సాత్యకి, ప్రద్యుమ్నుడు మొదలైన యాదవ వీరులు, మదోన్మత్తులయిన శత్రువీరులను అణచివేయాలనే అఖండ బలోత్సాహాలతో చతురంగ బలాలను సమకూర్చుకుని యుద్ధభేరి మ్రోగించారు. ఆ భేరీల ధ్వని సముద్రఘోషను మించిపోయింది శ్రీకృష్ణుని రథం వెంట బయలుదేరిన పన్నెండు అక్షౌహిణుల సైన్యం భగీరథుడి వెంట బయలుదేరిన ఆకాశగంగా ప్రవాహంలా తోచింది.