దశమ స్కంధము - ఉత్తర : అనిరుద్ధుని నాగపాశ బద్ధంబు
- ఉపకరణాలు:
కని కన లగ్గలింప సురకంటకుఁ డుద్ధతి సద్భటావళిం
గనుఁగొని "యీనరాధమునిఁ గట్టుఁడు; పట్టుఁడు; కొట్టుఁ" డన్న వా
రనుపమ హేతిదీధితు లహర్పతి తేజము మాయఁజేయ డా
సిన నృపశేఖరుండు మదిఁ జేవయు లావును నేర్పు దర్పమున్.
టీకా:
కని = కని; కనలు = కోపము; అగ్గలింపన్ = అతిశయించగా; సురకంటకుడు = బాణాసురుడు {సుర కంటకుడు - దేవతలకు శత్రువు, రాక్షసుడు}; ఉద్ధతిన్ = అతిశయముతో; సద్భట = కావలి యోధుల; ఆవళిన్ = సమూహమును; కనుగొని = చూసి; ఈ = ఈ; నర = మానవులలో; అధమునిన్ = అల్పుడిని; కట్టుడు = బంధించండి; పట్టుడు = పట్టుకొనండి; కొట్టుడు = కొట్టండి; అన్నన్ = అనగా; వారు = వారు; అనుపమ = సాటిలేని; హేతి = కత్తుల; దీధితులన్ = కాంతులతో; అహర్పతి = సూర్యుని; తేజమున్ = తేజస్సును; మాయన్ = మాసిపోవునట్లు; చేయన్ = చేయుచుండగా; డాసినన్ = సమీపించగా; నృప = రాజులలో; శేఖరుండు = శ్రేష్ఠుడు; మదిన్ = మనసు నందు; చేవయున్ = సామర్థ్యము; లావునున్ = బలము; నేర్పు = చాతుర్యము; దర్పమున్ = దర్పము.
భావము:
విపరీతమైన కోపంతో మండిపడుతూ ఆ దేవద్వేషి బాణుడు భటులతో “ఈ మానవాధముడిని బంధించండి! కొట్టండి!” అని ఆజ్ఞాపించాడు. ఆ రాక్షసభటులు సూర్యకాంతిని ధిక్కరించే కాంతులతో శోభించే ఆయుధాలతో అనిరుద్ధుని బంధించడానికి వెళ్ళారు. ఆ రాజశేఖర కుమారకుడు తన చేవ, బల, దర్పములు చూపుతూ....