పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

దశమ స్కంధము - ఉత్తర : రుక్మిణీదేవి విప్రలంభంబు

  •  
  •  
  •  

10.2-231-మ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

"శౌర్యంబుల భోగమూర్తి కులరూత్యాగ సంపద్గుణం
బు దిక్పాలురకంటెఁ జైద్యముఖరుల్‌ పూర్ణుల్‌ ఘనుల్‌; వారికిన్
నెలఁతా! తల్లియుఁదండ్రియుం సహజుఁడున్ నిన్నిచ్చినంబోక యీ
వద్భీరుల వార్ధిలీనుల మముం బాటింప నీ కేటికిన్?

టీకా:

బల = బలములచేతను; శౌర్యంబులన్ = పరాక్రమముచేతను; భోగ = గొప్ప సౌఖ్యములు; మూర్తి = చక్కటి ఆకృతి; కుల = మంచి వంశము; రూప = చక్కదనము; త్యాగ = త్యాగగుణము; సంపత్ = సంపదలు; గుణంబులన్ = మంచిగుణములుతో; దిక్పాలుర = అష్టదిక్పాలకుల {అష్టదిక్పాలకులు - 1 ఇంద్రుడు - తూర్పు దిక్కునకు 2 అగ్ని - ఆగ్నేయ మూలకు 3 యముడు - దక్షిణ దిక్కునకు 4 నిరృతి - నైఋతి మూలకు 5 వరుణుడు - పడమటి దిక్కునకు 6 వాయువు -వాయవ్య మూలకు 7 కుబేరుడు - ఉత్తర దిక్కునకు 8 ఈశానుడు - ఈశాన్య మూలకు పరిపాలకులు}; కంటెన్ = కంటె; చైద్య = శిశుపాలుడు {చైద్యుడు - చేదిదేశపువాడు, శిశుపాలుడు}; ముఖరుల్ = మొదలైనవారు; పూర్ణుల్ = సంపూర్ణవ్యక్తులు; ఘనుల్ = గొప్పవారు; వారి = వారల; కిన్ = కు; నెలతా = పడతీ, స్త్రీ; తల్లియున్ = తల్లి; తండ్రియున్ = తండ్రి; సహజుడున్ = తోడబుట్టినవాడు; నిన్ను = నిన్ను; ఇచ్చినన్ = ఇవ్వబోగా; పోక = వెళ్ళకుండా; ఈ = ఈ; బలవత్ = బలవంతులకు; భీరులన్ = భయపడువారిని; వార్ధి = సముద్రమున; లీనులన్ = అణగియుండువారిని; మమున్ = మమ్ము; పాటింపన్ = అంగీకరించుట; నీ = నీ; కున్ = కు; ఏటికిని = ఎందుకు.

భావము:

“బాలా! బలంలో, శౌర్యంలో, రూపంలో, భోగంలో, కులంలో, త్యాగంలో, సంపదలో, సద్గుణాలలో దిక్పాలుర కంటే చైద్యుడు మొదలైనవారు చాలా గొప్పవారు, పరిపూర్ణులు. అటువంటి శిశుపాలుడితో నీ తల్లీ, తండ్రీ, సోదరుడూ నీకు వివాహము చేద్దాము అనుకుంటే ఒప్పుకోక, నీవు సముద్రగర్భంలో తలదాచుకున్నవాడను, పిరికివాడను అయిన నన్ను ఎందుకు వివాహమాడావు.