దశమ స్కంధము - ఉత్తర : ఇంద్రప్రస్థంబున కరుగుట
- ఉపకరణాలు:
అనవుడుఁ బ్రేమ విహ్వలత నందుచు గద్గదభాషణంబులం
గనుఁగవ నశ్రుతోయములు గ్రమ్మఁగఁ గుంతి సుయోధనుండు సే
సిన యపచారముం దలఁచి చెందిన దుఃఖములెల్లఁ జెప్పి యా
దనుజవిరోధి కిట్లనియెఁ దద్దయుఁ బెద్దఱికంబు సేయుచున్.
టీకా:
అనవుడు = అని అడుగగా; ప్రేమ = ప్రేమవలని; విహ్వలతన్ = చొక్కుట; అందుచున్ = పొందుతు; గద్గద = బొంగురుపోయిన; భాషణంబులన్ = పలుకులతో; కను = కళ్ళ; కవన్ = జంటనందు; అశ్రుతోయములున్ = కన్నీరు; కమ్మగన్ = నిండిపోగా; కుంతి = కుంతీదేవి; సుయోధనుండు = దుర్యోధనుడు; చేసిన = చేసినట్టి; అపచారమున్ = కీడు; తలచి = తలచుకొని; చెందిన = పొందిన; దుఃఖములు = బాధలు; ఎల్లన్ = అన్నిటిని; చెప్పి = చెప్పి; ఆ = ఆ; దనుజవిరోధి = కృష్ణుని {దనుజవిరోధి - రాక్షసుల శత్రువు, విష్ణువు}; కిన్ = కి; ఇట్లు = ఈ విధముగ; అనియె = పలికెను; తద్దయున్ = మిక్కిలి; పెద్దఱికంబు = గౌరవము; చేయుచున్ = చేస్తూ.
భావము:
ఇలాగ శ్రీకృష్ణుడు అడుగగా, కుంతీదేవి ప్రేమ విహ్వలతతో డగ్గుత్తికతో కనుల నీరు కమ్ముతుండగా, దుర్యోధనుడు చేసిన అపకారాలు, తాము పడ్డ కష్టాలు అన్నీ చెప్పి, శ్రీకృష్ణునకు పెద్దరిక మిచ్చి ఇలా అన్నది.