దశమ స్కంధము - ఉత్తర : దుర్యోధనుని గదా విధ్యాభ్యాసము
- ఉపకరణాలు:
మరలి వచ్చెనేని మాను నుత్పాతంబు
లెల్ల; వాన గురియు నీ స్థలమున;
దేవ! యతనిఁ దోడితెప్పింపు; మన్నింపు;
మానవలయుఁ బీడ మానవులకు."
టీకా:
కమలాక్షా = కృష్ణా; వినవు = వినుము; అయ్య = నాయనా; కాశీ = కాశీపట్టణపు; ఈశుడు = రాజు; ఏలెడి = పాలించెడి; కుంభినిన్ = రాజ్యమునందు; వానలు = వర్షములు; కురియకున్నన్ = పడకపోతే; కోరి = కావాలని; శ్వఫల్కుని = శ్వఫల్కుని; కొనిపోయి = తీసుకు వెళ్ళి; అతని = అతని; కిన్ = కి; కాందిని = కాందిని; అనియెడు = అను; కన్యన్ = కూతురును; ఇచ్చి = వివాహముచేసి; కాశీ = కాశీ; విభుండు = ప్రభువు; సత్కారంబు = గౌరవములు; చేసినన్ = చేయగా; వానలు = వర్షములు; కురిసెన్ = పడినవి; ఆ = ఆ యొక్క; వసుధ = రాజ్యము; మీదన్ = అందు; ఆతని = అతని; పుత్రకుడు = కుమారుడు; ఐన = అయిన; అక్రూరుండున్ = అక్రూరుడు కూడ; అంతటి = అంతటి ప్రభావశాలియైన; వాడు = వాడే; మహా = గొప్ప; తపస్వి = తపస్సు చేసినవాడు; మరలి = తిరిగి; వచ్చెనేని = వచ్చినట్లయితే; మానున్ = తొలగిపోవును; ఉత్పాతంబులు = ఉత్పాతములు; ఎల్లన్ = అన్ని; వాన = వర్షములు; కురియున్ = పడును; ఈ = ఈ; స్థలమున = ప్రదేశమునందు; దేవ = స్వామీ; అతనిన్ = అతనిని; తోడి = కూడా ఉండి; తెప్పింపు = రప్పించుము; మన్నింపు = మన్నించుము; మానవలయున్ = పోవలెను; పీడ = దుఃఖప్రదములు; మానవుల్ = ప్రజల; కున్ = కు.
భావము:
“ఓ కమలాక్షా! కాశీరాజు తన రాజ్యంలో వర్షాలు కురవనప్పుడు అక్రూరుడి తండ్రి అయిన శ్వఫల్కుని తీసుకుని వెళ్ళి కాందిని అనే తన కూతురును ఇచ్చి వివాహంచేసి సత్కరించేడు. అప్పుడు కాశీరాజ్యంలో వానలు కురిశాయి. శ్వఫల్కుడు కుమారుడైన అక్రూరుడు కూడా అంతటి వాడే. మహాతపస్వి. అతడు తిరిగి వస్తే ఈ ఉపద్రవాలు తొలగిపోతాయి. వానలు కురుస్తాయి. అతనిని రప్పించండి. మా మాట మన్నించండి. ప్రజల పీడను తొలగించండి.”