దశమ స్కంధము - పూర్వ : హేమంతఋతు వర్ణనము
- ఉపకరణాలు:
అహములు సన్నము లయ్యెను
దహనము హితమయ్యె దీర్ఘదశ లయ్యె నిశల్;
బహు శీతోపేతంబై
యుహుహూ యని వడఁకె లోక ముర్వీనాథా!
టీకా:
అహములున్ = పగటిసమయములు; సన్నములు = తగ్గినవి; అయ్యెను = అయ్యెను; దహనము = అగ్ని; హితము = ఇష్టము కలది; అయ్యెన్ = అయినది; దీర్ఘ = ఎక్కువ; దశలు = కాలముండునవి; అయ్యెన్ = అయినవి; నిశల్ = రాత్రులు; బహు = మిక్కిలి; శీత = చలితో; ఉపేతంబు = కూడినవి; ఐ = అయ్యి; ఉహుహూ = ఉహుహూ అను ధ్వనితో; వడకెన్ = వణకిపోయెను; లోకము = జగత్తు; ఉర్వీనాథా = రాజా {ఉర్వీనాథుడు - ఉర్వి (భూమికి, రాజ్యమునకు) నాథుడు, రాజు}.
భావము:
ఓ పరీక్షన్మహారాజా! పగలు కాలాలు తగ్గిపోయాయి. మంటల వెచ్చదనం ఇష్టమైంది. రాత్రి సమయాలు పెరిగాయి. చలి ఎక్కువై లోకం “ఉహుహూ” అంటూ వణికింది హేమంతంలో.