పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

దశమ స్కంధము - పూర్వ : ఆవుల మేపుచు విహరించుట

  •  
  •  
  •  

10.1-602.1-ఆ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

గ్రౌంచ చక్ర ముఖర గము లొక్కొకచోటఁ
లుక వానియట్ల లుకుఁ గదిసి
పులుల సింహములను బొడగని యొకచోటఁ
ఱచు మృగములందుఁ ఱచు గూడి.

టీకా:

ఒక = ఒకానొక; చోటన్ = స్థలమునందు; మత్త = మదించిన; ఆళి = తుమ్మెదల; యూధంబు = సమూహము; జుమ్మ్ = జుమ్మ్; అని = అనుచు; మ్రోయంగన్ = ధ్వని చేయుచుండగా; జుమ్మ్ = జుమ్మ్; అని = అనుచు; మ్రోయుచుండున్ = ధ్వని చేయుచుండును; ఒక = ఒకానొక; చోటన్ = స్థలమునందు; కలహంస = శ్రేష్ఠమైన హంసల; యూధంబున్ = సమూహములుగా; కూడి = కూడి; కేంకృతులు = కేం అనెడి ధ్వనులు; చేయంగన్ = చేయుచుండగా; కేంకృతులు = కేం అనెడి ధ్వనులు; చేయున్ = చేయును; ఒక = ఒకానొక; చోటన్ = ప్రదేశమునందు; మద = మదించిన; కేకి = నెమళ్ళ; యూధంబులున్ = సమూహములు; ఆడంగన్ = నాట్యముచేయుచుండగా; హస్త = చేతులు అనెడి; అబ్జములున్ = పద్మములను; త్రిప్పి = ఆడించి; ఆడన్ = నాట్యమాడ; తొడగెన్ = మొదలిడును; ఒక = ఒకానొక; చోటన్ = స్థలమునందు; వన = అడవి; గజ = ఏనుగుల; యూధంబున్ = సమూహము; నడవంగన్ = నడచుచుండగా; నయము = మృదుత్వము; తోన్ = తోటి; మెల్లన = మెల్లగా; నడవన్ = నడచుట; చొచ్చున్ = ఆరంభించును.
క్రౌంచ = క్రౌంచ పక్షలు; చక్ర = చక్రవాక పక్షులు; ముఖర = మున్నగునవి; ఖగములు = పక్షులు; ఒక్కొక్క = ఒక్కొక్క; చోటన్ = చోట; పలుకన్ = కూయుచుండగా; వాని = వాటి; అట్లన్ = వలెనె; పలుకున్ = కూయును; కదిసి = చేరి; పులుల = పెద్ద పులుల; సింహములను = సింహములను; పొడగని = కనుగొని; ఒక = ఒకానొక; చోటన్ = ప్రాంతమున; పఱచు = పరుగెట్టును; మృగముల్ = జంతువుల; అందున్ = తోటి; తఱచున్ = పలుమారు; కూడి = కలసి.

భావము:

శ్రీకృష్ణ భగవానుడు వనవిహారం చేస్తూ ఒకచోట మదించిన తుమ్మెదలు జుంజుమ్మని ఎగురుతూ ఉంటే తాను కూడా వాటి తోపాటు ఝంకారం చేయసాగాడు; మరొకచోట కలహంస పంక్తులు క్రేంకారాలు చేస్తూంటే తాను కూడా క్రేంకారాలు చేసాడు; ఇంకొకచోట మదించిన నెమళ్ళు నాట్యం చేస్తుంటే తాను కూడా తామరపూల వంటి చేతులు త్రిప్పుతూ నాట్యం చేసాడు; వేరొకచోట మదపుటేనుగుల గుంపు మంద మందంగా నడుస్తూ ఉంటే తాను కూడా వాటి వలె మెల్ల మెల్లగా నడవసాగాడు; అలాగే ఒకొక్కచోట క్రౌంచపక్షులు చక్రవాకపక్షులు మొదలైనవి కూతలు పెడుతుంటే వాటి ననుసరించి తాను రెట్టించి కూతలు పెట్టాడు; ఒకచోట పులులు సింహాలు లంఘిస్తూ ఉంటే తాను కూడా ఆ మృగాల తోపాటు దూకుతూ పరుగులు తీసాడు.