దశమ స్కంధము - పూర్వ : సురలు పూలు గురియించుట
- ఉపకరణాలు:
కని తమ్మికంటి తమ్ముల యింటి సొబగునకు నిచ్చ మెచ్చుచుఁ జెచ్చెర గాలి నోలిం గదలెడు కరళ్ళ తుంపురుల జల్లు పెల్లున నొడళ్ళు గగుర్పొడువఁ గొలంకు కెలంకులఁ గాయ పండుల గెలల వ్రేగున వీఁగి పట్టుగల చెట్టుతుటుము నీడల నొప్పుచున్న యిసుక తిప్పల విప్పుఁ జూచి వేడుక పిచ్చలింప నెచ్చెలుల కిట్లనియె.
టీకా:
కని = చూసి; తమ్మికంటి = కృష్ణుడు, పద్మాక్షుడు; తమ్ములయింటి = సరస్సు యొక్క {తమ్ముల యిల్లు - తమ్మి (పద్మము)లకు ఇల్లు (నివాసము), సరస్సు}; సొబగున్ = చక్కదనమున; కున్ = కు; ఇచ్చన్ = మనసు నందు; మెచ్చుకొనుచున్ = ప్రశించుచు; చెచ్చెరన్ = శీఘ్రముగా; గాలిన్ = గాలివలన; ఓలిన్ = మిక్కిలి; కదలెడు = కదిలెడి; కరళ్ళ = అలలవలని; తుంపురుల = నీటిబిందువుల; జల్లు = జల్లుల యొక్క; పెల్లునన్ = అతిశయముచేత; ఒడళ్ళు = శరీరములు; గగుర్పొడువన్ = గగుర్పాటు చెందుతుండగ; కొలంకు = సరస్సు యొక్క; కెలంకులన్ = గట్లమీద; కాయ = కాయల; పండుల = పళ్ళ; గెలల = గుత్తుల; వ్రేగునన్ = బరువులకు; వీగి = మొగ్గి; పట్టు = ధృడత్వము; కల = కలిగిన; చెట్టు = వృక్షముల; తుటము = సమూహముల; నీడలన్ = నీడలందు; ఒప్పుచున్న = చక్కగా ఉన్నట్టి; ఇసుకతిప్పల = ఇసకదిబ్బల; విప్పు = విస్తారములను; చూచి = చూసి; వేడుక = ఉత్సాహము; పిచ్చలింపన్ = అతిశయించగా; నెచ్చెలుల = స్నేహితుల; కిన్ = కు; ఇట్లు = ఈ విధముగ; అనియె = చెప్పెను.
భావము:
ఆ కొలనును చూసిన తామరకన్నుల కన్నయ్య తామరపూలతో నిండిన దాని అందానికి మెచ్చుకున్నాడు. చెరువు లోని నీరు గాలికి కెరటాలుగా లేచి నీటి తుంపరలు లేస్తున్నాయి. అవి గాలితెరతోపాటు వచ్చి జల్లులాగ తాకగానే ఒళ్ళు గగుర్పొడుస్తున్నది. ఆ కొలను ఒడ్డున ఎన్నో ఫలవృక్షాలు ఉన్నాయి. కాయలు పండ్లు గుత్తులు గుత్తులుగా వ్రేలాడుతూ ఉంటే, ఆ చెట్లు ఆ బరువుకు ఊగిపోతున్నా బలంగానే నిలబడి ఉన్నాయి. అలాంటి చెట్ల గుంపుల నీడలలో విశాలమైన ఇసుకతిన్నెలను చూడగానే కృష్ణుడిలో ఉత్సాహం చెలరేగింది. అతడు స్నేహితులతో ఇలా అన్నాడు.