దశమ స్కంధము - పూర్వ : పూతన కృష్ణునికి పాలిచ్చుట
- ఉపకరణాలు:
కదిసి కలికిపలుకులు పలుకుచు, నులుకుజెడి జళుకు సొరక, యెదుర నిదురంగదిరిన ఫణిని, ఫణి యని యెఱుంగక, గుణమతిం దిగుచు జడమతి బెడంగునఁ, గఱటి జఱభితెఱవ వెరవునం జనుదెంచి, పఱపునడుమ నొఱపు గలిగి, మెఱయుచుఁ, గనుంగవం దెఱవక, వెఱపు మఱపు నెఱుంగక, కొమరుమిగులు చిఱుత కొమరునిం దిగిచి, తొడలనడుమ నిడుకొని, యొడలు నివురుచు, నెడనెడ మమతం గడలుకొలుపుచు, “నాఁకొన్న చిన్నియన్న! చన్ను గుడువు” మని చన్నిచ్చు సమయంబున.
టీకా:
కదిసి = చేరి; కలికి = మనోజ్ఞమైన; పలుకులు = మాటలు; పలుకుచున్ = చెప్పుతు; ఉలుకుచెడి = బెదురు లేకుండ; జళుకున్ = తత్తరపాటును; చొరక = పొందకుండగ; ఎదురన్ = తన యెదుట; నిదురన్ = నిద్ర; కదిరిన = పోయిన; ఫణిని = పామును; ఫణి = పాము; అని = అని; ఎఱుంగక = తెలిసికొనలేక; గుణమతిన్ = తాడు అని భ్రమించి; తిగుచు = లాగుటకు యత్నించు; జడమతిన్ = బుద్ధిహీనుని; బెడంగునన్ = విధముగ; కఱటి = వంచకురాలు; జఱభితెఱవ = దుష్టురాలు; వెరపునన్ = బెదురుగ; చనుదెంచి = వచ్చి; పఱపు = పాన్పు; నడుమన్ = మధ్యన; ఒఱపు = చక్కదనములు; కలిగి = ఉండి; మెఱయుచున్ = ప్రకాశించెడి; కనున్ = కళ్ళ; కవన్ = జంటను; తెఱువక = తెరవకుండ; వెఱపు = బెదురు; మఱపు = నదరు; ఎఱుంగక = లేకుండగ; కొమరు = మనోజ్ఞత; మిగులు = అతిశయించెడి; చిఱుత = చంటి; కొమరున్ = పిల్లవానిని; తిగిచి = తీసుకొని; తొడలనడుమ = ఒడిలో; ఇడుకొని = ఉంచుకొని; ఒడలు = దేహము; నివురుచున్ = తడువుతు; ఎడనెడ = మధ్యమధ్యలో; మమతన్ = ప్రేమను; కడలుకొలుపుచు = కలిగించుచు; ఆకొన్న = ఆకలితోనున్న; చిన్ని = చంటి; అన్న = నాయనా; చన్నున్ = చనుబాలు; కుడువుము = తాగుము; అని = అని; చన్నున్ = స్తనమును; ఇచ్చు = అందిచ్చెడి; సమయంబునన్ = సమయము నందు.
భావము:
ఈ విధంగా తియ్యని మాటలతో నదురు బెదురు లేకుండా పక్క దగ్గరకి వచ్చింది. తెలివి లేని వాడు ఎదురుగుండా నిద్రపోతున్న పామును, పాము అని తెలియక, తాడు అనుకొని చేతితో లాగుతున్నట్లు, ఆ క్రూరురాలైన దుష్ట యువతి పిల్లాడి మంచం దగ్గరకి వచ్చింది. పరుపు మీద కృష్ణుడు చక్కటి కాంతులతో ప్రకాశిస్తూ, కళ్ళు తెరవకుండా, భయం మరుపులు లేక అందాలు చిందిస్తున్నాడు. ఆ చిరు బాలుని ఒడిలోకి తీసుకొని, ఒళ్ళు నిమురుతూ, వాత్సల్యం చూపుతోంది “ఓ నా చిన్ని కన్న! దా, నా చనుబాలు తాగు నాయనా!” అంటు చనుబాలు పట్టబోతోంది. అప్పుడు.