పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

దశమ స్కంధము - పూర్వ : కాలయవనుడు నీరగుట

  •  
  •  
  •  

10.1-1648-మ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

"శివో? యింద్రుఁడవో? విభావసుఁడవో? చండప్రభారాశివో?
శిచూడామణివో? పితామహుఁడవో? క్రాంకహస్తుండవో?
దిలున్ భూమియు మిన్ను నిండె నిదె నీ తేజంబుఁ జూడంగ దు
ర్వ; మెవ్వండ విటేల వచ్చి తిచటన్ ర్తించె దేకాకివై.

టీకా:

శశివో = చంద్రుడవా {శశి - శశము (కుందేలు) బింబమున కలవాడు, చంద్రుడు}; ఇంద్రుడవో = ఇంద్రుడవా; విభావసుడవో = సూర్యుడవా {విభావసుడు - విశేషమైన కాంతియే ధనముగ కలవాడు, సూర్యుడు}; చండప్రభారాశివో = అగ్నిదేవుడవా {చండప్రభారాశి - తీవ్రమైన కాంతుల సమూహము కలవాడు, అగ్ని}; శశిచూడామణివో = పరమశివుడవా {శశి చూడామణి - శశి (చంద్రుడు) చూడామణిగా (శిరోమణిగా) కలవాడు, శివుడు}; పితామహుడవో = బ్రహ్మదేవుడవా {పితామహుడు - అందరి తండ్రులను పుట్టించినవాడు, బ్రహ్మ}; చక్రాంకహస్తుండవో = విష్ణుమూర్తివా {చక్రాంక హస్తుడు - చక్రాయుధము చేతి యందు ధరించు వాడు, విష్ణువు}; దిశలున్ = దిక్కులందు; భూమియున్ = నేలను; మిన్నున్ = ఆకాశమును; నిండెన్ = నిండిపోయినది; ఇదె = ఇదిగో; నీ = నీ యొక్క; తేజంబున్ = తేజస్సును; చూడంగన్ = చూచుటకు; దుర్వశము = శక్యముకానిది; ఎవ్వెడవు = ఎవరివి; ఇటు = ఈ పక్కకి; ఏల = ఎందుకు; వచ్చితివి = వచ్చావు; ఇటన్ = ఇక్కడ; వర్తించెదు = మెలగెదవు; ఏకాకివి = ఒంటరివాడవు; ఐ = అయ్యి.

భావము:

“అయ్యా! నీవు చంద్రుడివో? మహేంద్రుడివో? అగ్నిదేవుడివో? సూర్యుడివో? చంద్రశేఖరుడివో? బ్రహ్మదేవుడివో? చక్రపాణివో? తెలియడం లేదు. దిక్కులూ భూమ్యాకాశములూ సర్వం నిండిన, నీ ప్రకాశం పరికించడానికి చూడ శక్యము కావటం లేదు. నీవు ఎవడవు? ఇక్కడకి ఎందుకు వచ్చావు? ఎందుకు ఇక్కడ ఒంటరిగా ఉన్నావు?