దశమ స్కంధము - పూర్వ : ద్వారకానగర నిర్మాణము
- ఉపకరణాలు:
బంధ మచ్యుతపరదుష్టపథములంద
జ్వరము మాధవవిరహితక్షణములంద
మత్సరము లీశు కైంకర్యమతములంద
నరవరోత్తమ! వినుము త న్నాగరులకు.
టీకా:
ఆసక్తి = ఇష్టము; కృష్ణ = శ్రీకృష్ణుని; ముఖ = ముఖమును; అవలోకనము = చూచుట; అంద = అందుమాత్రమే; హరి = శ్రీకృష్ణుని; పాద = పాదములను; సేవనము = కొలచుట; అంద = అందుమాత్రమే; చింత = స్మరించుకొనుట; వెఱపు = భయము; నారాయణ = శ్రీకృష్ణుని; విముఖ = వ్యతిరేకములైన; కార్యములు = పనులు; అంద = అందుమాత్రమే; పారవశ్యము = పరవశించుట; విష్ణు = శ్రీకృష్ణుని; భక్తి = భక్తి; అంద = అందుమాత్రమే; బాష్ప = కన్నీళ్ళు; నిర్గతి = కార్చుట; చక్రి = శ్రీకృష్ణుని; పద్య = పద్యములు; సంస్తుతులు = స్తోత్రములు; అంద = అందుమాత్రమే; పక్షపాతము = మొగ్గుచూపుట; శార్ఙ్గి = శ్రీకృష్ణుని {శార్ఙ్గి - శార్ఙ్గము అను విల్లు కలవాడు, విష్ణువు}; భక్తులు = భక్తులు; అంద = అందుమాత్రమే; లేమి = లేకపోవులు; గోవింద = శ్రీకృష్ణునికంటె; అన్య = ఇతరమైనవారి; లీలా = లీలలను; ఆచరణము = నడపుట; అంద = అందుమాత్రమే; శ్రమము = శ్రమించుటలు; గోవింద = శ్రీకృష్ణుని; పూజనములు = పూజించుటలు; అంద = అందుమాత్రమే.
బంధము = తగులము; అచ్యుత = విష్ణువునకు; పర = విరుద్ధమైన; దుష్ట = చెడ్డ; పథములు = మార్గములు; అంద = అందుమాత్రమే; జ్వరము = పరితాపము; మాధవ = శ్రీకృష్ణుని; విరహిత = ఎడబాసిన; క్షణములు = వేళల; అంద = అందుమాత్రమే; మత్సరము = చలములు; ఈశు = కృష్ణుని; కైంకర్య = కొలచుట లందలి; మతములు = పద్ధతులు; అంద = అందుమాత్రమే; నరవరోత్తమ = మహారాజా {నరవరోత్తముడు - నరవరుల (రాజుల)ల ఉత్తముడు, మహారాజు}; వినుము = శ్రద్ధగా విను; తత్ = ఆ యొక్క; నాగరుల్ = పట్టణమున నండు వారి; కున్ = కి.
భావము:
ఓ రాజశ్రేష్ఠుడా! పరీక్షన్మహారాజా! విను. ఆ ద్వారక లోని ప్రజలకు శ్రీకృష్ణుని వదనారవింద సందర్శనమందే అపేక్ష. ఆ గోవిందుని చరణాలు సేవించుట యందే వారు తలంపు కలిగి ఉంటారు. హరికి విరుద్ధము లైన పనులు అంటే వారు భయపడతారు. విష్ణుభక్తి యందే వారికి మైమరపు కలుగుతుంది. చక్రధరుని మీద పద్యాలల్లి ప్రస్తుతించే టప్పుడు వారికి ఆనందబాష్పాలు కారుతాయి. విష్ణుభక్తులు అంటేనే వారికి అభిమానం ఎక్కువ. అచ్యుతుని కంటే అన్యములైన లీలలను ఆచరించుట విషయంలో వారికి ఉన్నది లేమిడి. పురుషోత్తముని పూజించుట కోసమే వారు ఎక్కువ శ్రమిస్తారు. శ్రీహరిని పొందించని కుమార్గములే వారికి చెఱలు. క్షణకాలం పద్మనేత్రుని విడిచితే వారు పరితపించిపోతారు. పరమేశ్వరుని కైంకర్యములు విషయంలో వారికి పట్టుదల ఎక్కువ.