పోతన తెలుగు భాగవతము

10.1-1591.1-తే.

నొండె గొనిపోయి చెఱఁబెట్టు నుగ్రకర్ముఁ
డైన మాగధుఁ; డదిగాన యరివరులకు
విడియఁ బోరాడఁగా రాని విషమభూమి
నొక్క దుర్గంబుఁ జేసి యం దునుపవలయు."

టీకా:

యవనుండు = కాలయవనుడు; పురము = పట్టణము; ఎల్లన్ = అంతటిని; ఆవరించెను = కమ్ముకొనెను; నేటి = ఇవాళ; ఎల్లటి = రేపు; ఎల్లండి = ఎల్లుండి; ఈ = ఈ; నడుమన్ = మధ్యలో; మాగధుండును = జరాసంధుడును; వచ్చి = వచ్చి; మన = మన; మీదన్ = పైన; విడియును = యుద్ధమునకు దిగును; యవన = యవనులు; మాగధులు = మగధులు; మహా = మిక్కిలి; ప్రబలులు = అధిక బలము కలవారు; పురిన్ = పట్టణమును; రెండు = రెండు (2); వంకలన్ = వైపులనుండి; పోరుదురు = యుద్ధము చేయుదురు; ఇట్టి = ఇటువంటి; చోన్ = సమయమునందు; ఓపిన = సామర్థ్యము; భంగిన్ = కొలది; ఒక్కొక్క = ఒక్కొక్క; చోటన్ = తావు నందు; మనము = మనము; యుద్ధము = పోరు; చేయన్ = చేయుచుండగా; మఱియున్ = ఇంకను; ఒక్కడు = ఒకడు; ఎడన్ = ఈ మధ్యలో; చొచ్చి = చొరబడి; బంధులన్ = బంధువులను; అందఱన్ = అందరిని; పట్టి = పట్టుకొని; చంపున్ = చంపును; ఒండెన్ = లేదా; కొనిపోయి = తీసుకు వెళ్ళి.
చెఱబెట్టున్ = బంధించును; ఉగ్ర = భయంకరమైన; కర్ముడు = పనులు చేయువాడు; ఐన = అగు; మాగధుడు = జరాసంధుడు; అదిగాన = అందుచేత; అరి = శత్రు; వీరుల్ = శూరుల; కున్ = కు; విడియన్ = దాడిచేసి; పోరాడగా = యుద్ధముచేయుటకు; రాని = శక్యముకాని; విషమ = అననుకూలమైన, నీటిమధ్య; భూమిన్ = ప్రదేశమున; ఒక్క = ఒక; దుర్గంబున్ = కోటను; చేసి = కట్టి; అందున్ = దానిలో; ఉనుపవలెను = బంధుజనులనుంచవలె.

భావము:

“యవనుడు పట్టణాన్ని ముట్టడించాడు. ఇవాళో రేపో ఎల్లుండో మాగధుడు కూడా మన మీద దాడిచేస్తాడు. కాలయవనుడు జరాసంధుడు మిక్కిలి బలవంతులు. వారు నగరం రెండు వైపుల చేరి పోరాడుతారు. అప్పుడు, మనం శక్తికొద్దీ ఒకచోట యుద్ధం చేస్తుంటే, మరొకడు సందు చూసుకుని మన చుట్టా లందరినీ పట్టి చంపవచ్చు, లేదా పట్టుకుపోయి చెర పట్టవచ్చు. జరాసంధుడు అతి క్రూరకర్ముడు. కాబట్టి శత్రువులు దండు విడియుటకు, పోరు సల్పుటకు వీలు కాని ప్రదేశంలో ఒక దుర్గం నిర్మించి, అందులో మనవారిని అందరినీ ఉంచాలి.”