దశమ స్కంధము - పూర్వ : అస్తిప్రాస్తులు మొరపెట్టుట
- ఉపకరణాలు:
"ఏమీ? కంసునిఁ గృష్ణుఁడే రణములో హింసించె నోచెల్ల! నా
సామర్థ్యంబు దలంప డించుకయు మచ్చండప్రతాపానలో
ద్దామార్చుల్ వడి నేడు గాల్చు యదుసంతానాటవీ వాటికన్
భూమిం గ్రుంగిన నింగిఁ బ్రాకిన మహాంభోరాశిలోఁ జొచ్చినన్.
టీకా:
ఏమీ = ఏమిటీ; కంసుని = కంసుడిని; కృష్ణుడే = కృష్ణుడు; రణము = యుద్ధము; లోన్ = అందు; హింసించెనా = చంపెనా; ఓచెల్ల = ఔరా; నా = నా యొక్క; సామర్థ్యంబున్ = శక్తిని; తలపడు = తలచుకొనడు, గుర్తించడు; ఇంచుకయు = కొంచెము కూడ; మత్ = నా యొక్క; చండ = తీవ్రమైన; ప్రతాప = పరాక్రమము అనెడి; అనల = అగ్ని యొక్క; ఉద్దామ = అణచరాని; అర్చుల్ = మంటలు; వడిన్ = వేగమే; నేడు = ఇవాళ; కాల్చున్ = మసిచేయును; యదు = యాదవ; సంతాన = సంతతి అనెడి; అటవీ = అడవి; వాటికన్ = వరుసలను; భూమిన్ = భూమిలోకి; క్రుంగినన్ = దూరిపోయిన; నింగిన్ = ఆకాశముపైకి; ప్రాకినన్ = ఎగబ్రాకిన; మహా = గొప్పదైన; అంభోరాశి = సముద్రము; లోన్ = లోపలకి; చొచ్చినన్ = మునిగిన.
భావము:
“ఏమిటీ! కృష్ణుడు యుద్ధములో కంసుణ్ణి సంహరించాడా? ఔరా! అతడు నా సమర్ధత ఏమాత్రమూ గణించలేదా? చెలరేగుతున్న నా ప్రతాపాగ్నిజ్వాలలు యదువు వంశములో పుట్టిన ఆ యాదవులనే అడవిని అంతా నేడే దహించి వేయగలవు. భూమిలో దాగునో; ఆకాశమునకు ఎగబ్రాకునో; మహాసముద్రంలోకి ప్రవేశించునో చూచెద గాక!