దశమ స్కంధము - పూర్వ : అక్రూరుడు పొగడుట
- ఉపకరణాలు:
పరఁగ జీవునికైన బంధమోక్షము లంట-
వంటునే పరతత్వమైన నిన్ను
నంటునే యీశ! దేహాద్యుపాధులు నని-
ర్వచనీయములుగాన వరుస నీకు
జన్మంబు జన్మసంశ్రయ భేదమును లేదు-
కావున బంధమోక్షములు లేవు;
గణుతింప ని న్నులూఖలబద్ధుఁ డనుటయు-
నహిముక్తుఁ డనుటయు నస్మదీయ
- ఉపకరణాలు:
బాలబుద్ధిఁ గాదె? పాషండ ముఖర మా
ర్గములచేత నీ జగద్ధితార్థ
మైన వేదమార్గ మడఁగిపో వచ్చిన
నవతరించి నిలుపు దంబుజాక్ష.
టీకా:
పరగన్ = ప్రసిద్ధముగ; జీవుని = జీవుని; కైనన్ = కి అయినను; బంధ = సంసారబంధములు; మోక్షములు = ముక్తి {మోక్షము - సంసారబంధములనుండి విమోచనము, ముక్తి}; అంటవు = సోకవు; అంటునే = సోకునా, సోకవు; పరతత్వము = పరబ్రహ్మము, పరమాత్మ; ఐన = అయిన; నిన్ను = నిన్ను; అంటునే = సోకునా, సోకవు; ఈశ = భగవంతుడా; దేహాది = దేహము మున్నగు; ఉపాధులున్ = ఉపాధులు {ఉపాధులు - 1సమిష్ట వ్యష్టి స్థూల సూక్ష్మ కారణదేహములు 2జాగ్రత్త స్వప్న సుషుప్తి అనెడి మూడవస్థలు 3విశ్వ తైజస ప్రాజ్ఞ విరాట్ హిరణ్యగర్భ అవ్యాకృత నామములు మొదలైన వ్యాపారములు}; అనిర్వచనీయములు = మాయాకల్పితమగుటచేత ఉచ్చరింపదగనివి; కాన = కనుక; వరుసన్ = క్రమముగా; నీ = నీ; కున్ = కు; జన్మంబు = పుట్టుక; జన్మసంశ్రయ = కర్మమముల {జన్మసంశ్రయములు - జన్మపొందుటకు హేతువులైన ఆగామి సంచిత ప్రారబ్ధ కర్మములు}; భేదమును = భేదము; లేదు = లేదు; కావున = కనుక; బంధ = కట్టుబడుట; మోక్షములు = కట్టువలనివిడుపు; లేవు = లేవు; గణుతింపన్ = ఎంచిచూడ; నిన్నున్ = నిన్ను; ఉలూఖల = రోటికి; బద్ధుడు = కట్టబడినవాడు; అనుటయున్ = అనుట; అహి = (కాళియ) సర్పముచేత; ముక్తుడు = విడువబడినవాడు; అనుటయున్ = అనుట; అస్మదీయ = మా యొక్క;
బాలబుద్ధి = మూఢబుద్ధి; కాదె = కాదా, అవును; పాషండ = వేదనిందచేయుట {పాషండాదులు - పాషండ కాపాలిక బౌద్ధ చార్వాక జైన శైవ శాక్త గాణాపత్యాది మతస్థుల మార్గములు}; ముఖర = మున్నగు; మార్గముల = మతముల; చేతన్ = చేత; ఈ = ఈ యొక్క; జగత్ = లోకములకు; హిత = మేలు; అర్థము = కోసము; ఐన = అయిన; వేద = వేదోక్త; మార్గమున్ = రీతి; అడగిపోన్ = అణగిపోయెడిదశ; వచ్చినన్ = వచ్చినచో; అవతరించి = పుట్టి; నిలుపుదు = నిలబెట్టెదవు ధర్మమును; అంబుజాక్ష = కృష్ణా {అంబుజాక్షుడు - పద్మాక్షుడు, విష్ణువు}.
భావము:
ఓ కలువకన్నుల కన్నయ్యా! పరమేశ్వరా! బంధమోక్షములు జీవాత్మకే అంటవు అనగా, జ్ఞానస్వరూపుడవు అయిన నీకు అంటుతాయా? దేహాదు లైన ఉపాధులు (కారణ దేహములు, అవస్థలు, వ్యాపారములు మున్నగునవి) మాయాకల్పితములు కనుక ఉచ్చరింపదగినవి కావు. కావున, జీవులకు వలె నీకు జన్మము గాని, జన్మలకు కారణమైన ఆగామి, సంచిత, ప్రారబ్ధ కర్మ బేధము గాని లేదు. ఆ కారణం వలన నీకు బంధమోక్షములు లేవు. ఆలోచించి చూస్తే, నువ్వు రోటికి కట్టుబడ్డావు అనీ, యమునా హ్రదంలో కాళీయ సర్పం నుండి బయటపడ్డావు అనీ అనడం మా అవివేకం మాత్రమే కదా. లోకాలకు మేలు కలిగించేది వేదమార్గం అయి ఉండగా, నాస్తిక మార్గముల చేత ఆ ప్రాచీన వేదపథం అణగారిపోయే సమయం వస్తే, నీవు అవతరించి ధర్మమును కాపాడుతావు.