పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

దశమ స్కంధము - పూర్వ : భ్రమర గీతములు

  •  
  •  
  •  

10.1-1467-సీ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

కాంచనరత్నసంటిత సౌధంబులే-
మా కుటీరంబులు మాధవునకు?
వివిధ నరేంద్రసేవిత రాజధానియే-
మా పల్లె యదువంశమండనునకు?
సురభిపాదప లతాశోభితారామమే-
మా యరణ్యము సింహధ్యమునకుఁ?
మనీయ లక్షణ జ తురంగంబులే; -
మా ధేనువులు కంసర్దనునకు?

10.1-1467.1-తే.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

రూప విభ్రమ నైపుణ్య రూఢలైన
గువలమె మేము మన్మథన్మథునకు?
నేల చింతించు మముఁ? గృష్ణుఁ డేల తలఁచుఁ?
బృథివి నధిపులు నూతన ప్రియులు గారె. ?

టీకా:

కాంచన = బంగారము; రత్న = మణులతో; సంఘటిత = కూర్చబడిన; సౌధంబులే = భవనములా; మా = మా యొక్క; కుటీరంబులు = పాకలు, గుడిసెలు; మాధవున్ = కృష్ణుని {మాధవుడు - యదుపుత్రుడైన మధువు వంశము వాడు, కృష్ణుడు}; కున్ = కి; వివిధ = అనేకమైన; నరేంద్ర = రాజులచే; సేవిత = కొలువబడెడి; రాజధాని = ముఖ్యపట్టణమా ఏమి {రాజధాని - రాజుండెడిపట్టణము, ముఖ్యపట్టణము}; మా = మా యొక్క; పల్లె = పల్లెటూరు; యదువంశమండను = కృష్ణుని {యదువంశమండనుడు - యాదవ వంశమునకు అలంకారమైన వాడు, కృష్ణుడు}; కున్ = కి; సురభి = మనోహరమైనవి యైన; పాదప = చెట్లతోను; లతా = తీవెలతోను; శోభిత = అందమైన; ఆరామమే = ఉద్యానవనమా; మా = మా యొక్క; అరణ్యము = అడవి; సింహమధ్యమున్ = కృష్ణుని {సింహమధ్యముడు - సింహము వంటి నడుము కలవాడు, కృష్ణుడు}; కున్ = కి; కమనీయ = మనోజ్ఞమైన; లక్షణ = శుభలక్షములు కల; గజ = ఏనుగులు; తురంగంబులు = గుఱ్ఱములునా; మా = మా యొక్క; ధేనువులు = ఆవులు; కంసమర్దనున్ = కృష్ణుని {కంసమర్దనుడు - కంసుని శిక్షించినవాడు, కృష్ణుడు}; కున్ = కి.
రూప = చక్కటిస్వరూపముచేత; విభ్రమ = విలాసములచేత; నైపుణ్య = నేర్పరితనములచేత; రూఢలు = ప్రసిద్ధవహించినవారు; ఐన = అయిన; మగువలమే = స్త్రీలమా; మేము = మేము; మన్మథమన్మథున్ = కృష్ణుని {మన్మథమన్మథుడు - మన్మథునికే మోహము పుట్టించువాడు, కృష్ణుడు}; కున్ = కి; ఏలన్ = ఎందుకు; చింతించున్ = తలచును; మమున్ = మమ్ములను; కృష్ణుడు = కృష్ణుడు; ఏలన్ = ఎందుకు; తలచున్ = తలచుకొనును; పృథివిన్ = భూలోకమందు; అధిపులు = రాజులు; నూతన = కొత్తవాని యెడల; ప్రియులున్ = ప్రీతి కలవారు; కారె = కాదా, అవును.

భావము:

లక్ష్మీవల్లభుడైన శ్రీకృష్ణుడికి బంగారమణులతో నిర్మింపబడిన మేడలు తప్ప మా పూరిగుడిసెలు కనబడతాయా? యదుకులమునకు అలంకారమైన యశోదానందనుడికి ఆనడానికి మా పల్లెటూరు ఏమైనా ఎందరో రాజులచే సేవింపబడు ముఖ్యపట్టణమా? సింహము నడుము వంటి నడుము గల శ్రీహరికి కనడానికి మా అడవి, సువాసనలీను చెట్లతో పూతీగలతో చెలువారు ఉద్యానవనమా? కంస విధ్వంసి అయిన కృష్ణుడికి మా గోవులు, సర్వ శుభలక్షితము లైన ఏనుగులా? గుఱ్ఱములా? మన్మథునికి మన్మథుడైన ఆ వన్నెకాడికి గొల్లపడచుల మైన మేము రూప విభ్రమ విలాసములతో వినుతికెక్కిన విలాసినులమా ఏమి? కనుక ఆ శ్రీకృష్ణుడు మమ్ము గురించి ఎందుకు ఆలోచిస్తాడు? ఎందుకు మమ్మల్ని స్మరిస్తాడు? లోకంలో ప్రభువులు నవ్యత్వ ప్రియులు కదా!”