దశమ స్కంధము - పూర్వ : నందుని వ్రేపల్లెకు పంపుట
- ఉపకరణాలు:
అంత నొక్కనాడు సంకర్షణ సహితుండై నందునిం జీరి గోవిందుం డిట్లనియె.
టీకా:
అంతన్ = అటు పిమ్మట; ఒక్క = ఒకానొక; నాడు = దినమున; సంకర్షణ = బలరామునితో; సహితుండు = కూడినవాడు; ఐ = అయ్యి; నందుని = నందుడిని; చీరి = పిలిచి; గోవిందుండు = కృష్ణుడు; ఇట్లు = ఈ విధముగ; అనియె = పలికెను.
భావము:
అటు తరువాత, ఒకరోజు కృష్ణుడు బలరాముడితో కలిసి నందుడిని పిలిపించి ఇలా అన్నాడు. . .
- ఉపకరణాలు:
"తండ్రిం జూడము తల్లిఁ జూడము యశోదాదేవియున్ నీవు మా
తండ్రిం దల్లియు నంచు నుండుదుము సద్ధర్మంబులం; దొల్లి యే
తండ్రుల్ బిడ్డల నిట్లు పెంచిరి? భవత్సౌజన్య భావంబులం
దండ్రీ! యింతటివార మైతిమిగదా! తత్తద్వయోలీలలన్.
టీకా:
తండ్రిన్ = కన్నతండ్రిని; చూడము = చూసి ఎరుగము; తల్లిన్ = కన్నతల్లని; చూడము = చూసి ఎరుగము; యశోదదేవియున్ = యశోదమ్మ; నీవున్ = నీవు; మా = మా యొక్క; తండ్రిన్ = తండ్రి; తల్లియున్ = తల్లి; అంచున్ = అనుకొనుచు; ఉండుదుము = ఉండెదము; సద్ధర్మంబులన్ = మంచిస్వభావములుకలిగి; తొల్లి = ఇంతకు పూర్వము; ఏ = ఎవరి; తండ్రుల్ = తండ్రులు; బిడ్డలన్ = పిల్లలను; ఇట్లు = ఈ విధముగ; పెంచిరి = పెద్దచేసిరి; భవత్ = నీ యొక్క; సౌజన్య = మంచితనపు; భావంబులన్ = విధానములతో; తండ్రీ = తండ్రీ, నాన్న; ఇంతటి = ఇంతగొప్ప; వారము = వారలము; ఐతిమి = అయ్యాము; కదా = కదా; తత్తత్ = ఆయా; వయః = ప్రాయపు; లీలలన్ = వర్తనలందు.
భావము:
“జనకా! మేము తండ్రిని చూడ లేదు. తల్లిని చూడ లేదు. యశోదాదేవీ, నీవూ మా తల్లితండ్రులని భావిస్తూ ఉన్నాము. ఇంతకు ముందు ఏ తల్లి తండ్రులు కూడ మీ అంత గారాబంగా తమ బిడ్డలను పెంచలేదు. మీ మంచితనం వలన ఆయా వయసులకు తగిన ఆటపాటలతో పెరిగి ఇంత వారము అయ్యాము.
- ఉపకరణాలు:
ఇక్కడ నున్న బాంధవుల కెల్లను సౌఖ్యము చేసి వత్తు మే
మక్కడికిన్; మదీయులకు నందఱికిన్ వినుపింపు మయ్య యే
మెక్కడ నున్న మాకు మది నెన్నఁడు పాయవు మీ వ్రజంబులో
మక్కువతోడ మీరు కృప మా కొనరించు క్రియావిశేషముల్."
టీకా:
ఇక్కడన్ = ఇక్కడనే; ఉన్నన్ = ఉన్నట్టి; బాంధవుల్ = చుట్టముల; కున్ = కు; ఎల్లన్ = అందరకు; సౌఖ్యమున్ = సుఖములు; చేసి = కలుగజేసి; వత్తుము = వచ్చెదము; ఏము = మేము; అక్కడికిన్ = అక్కడికి; మదీయుల్ = మనవారి; కున్ = కి; అందఱి = ఎల్లర; కిన్ = కు; వినుపింపుము = చెప్పుము; అయ్య = తండ్రి; ఏము = మేము; ఎక్కడన్ = ఎక్కడైన; ఉన్నన్ = ఉన్నప్పటికి; మదిన్ = మనసులోనుండి; ఎన్నడున్ = ఎప్పుడు; పాయవు = తొలగవు; మీ = మీ యొక్క; వ్రజంబు = మంద; లోన్ = లోని; మక్కువన్ = ప్రీతి; తోడ = తోటి; మీరు = మీరు; కృపన్ = దయతో; మా = మా; కున్ = కు; ఒనరించు = చేసెడి; క్రియా = ఉపచారాదుల గురించిన; విశేషముల్ = విషయములు.
భావము:
మేము ఇక్కడ మధురలో ఉన్న మన చుట్టాలందరికీ మేలు కలిగించి అక్కడకి వ్రేపల్లెకు వస్తాము. ఈ సంగతి మన వారందరికీ చెప్పండి. మీరు గోకులంలో ఎంతో మక్కువతోనూ, దయతోనూ మాకు చేసిన ఉపచారాలు, మేము ఎక్కడున్నా మా మనసుల నుండి ఎన్నటికినీ దూరము కావు.”
- ఉపకరణాలు:
అని పలికి వస్త్రభూషణాదు లొసంగి సాదరంబుగం గౌఁగిలించుకొని గోవిందుం డనిచిన నందుండు ప్రణయవిహ్వలుండై బాష్పజలపూరితలోచనుం డగుచు వల్లవులుం దానును వ్రేపల్లెకుం జనియె; నంత
టీకా:
అని = అని; పలికి = చెప్పి; వస్త్ర = బట్టలు; భూషణ = ఆభరణములు; ఆదులు = మున్నగునవి; ఒసంగి = ఇచ్చి; సాదరంబుగన్ = ఆదరముతోటి; కౌఁగిలించుకొని = ఆలింగనము చేసికొని; గోవిందుండు = కృష్ణుడు; అనిచినన్ = పంపించగా; నందుండు = నందుడు; ప్రణయ = ప్రేమాతిశయముచే; విహ్వలుండు = చలించిన మనసు కలవాడు; ఐ = అయ్యి; బాష్పజల = కన్నీటిచే; పూరిత = నిండిన; లోచనుండు = కన్నులు కలవాడు; అగుచున్ = అగుచు; వల్లవులున్ = గోపకులు; తానునున్ = అతను; వ్రేపల్లె = గొలపల్లి; కున్ = కి; చనియెన్ = వెళ్ళిపోయెను; అంత = అటు పిమ్మట.
భావము:
ఈ విధంగా పలికిన శ్రీకృష్ణుడు వస్త్రాలు, ఆభరణాలు మొదలైన వాటిని ఇచ్చి, ఆదరంతో కౌఁగిలించుకుని, సాగనంపాడు. నందుడి మనసు అనురాగాతిశయంతో చలించింది. కన్నీళ్ళతో నిండిన కన్నులు కలవాడై, గొల్లపెద్దలతో కలిసి వ్రేపల్లెకు బయలుదేరి వెళ్ళాడు. అనంతరం. . .