దశమ స్కంధము - పూర్వ : కుబ్జ ననుగ్రహించుట
- ఉపకరణాలు:
"వేంచేయుము నా యింటికిఁ
బంచశరాకార"! యనుచుఁ బైకొం గాక
ర్షించి హరిఁ దిగిచెఁ గామిని
పంచాశుగబాణజాల భగ్నహృదయయై.
టీకా:
వేంచేయుము = రమ్ము; నా = నా యొక్క; యింటి = నివాసమున; కిన్ = కు; పంచశరాకార = కృష్ణా {పంచశరాకారుడు - పంచశరుని (మన్మథుని) వంటి ఆకారము కలవాడు, కృష్ణుడు}; అనుచున్ = అని పలుకుచు; పైకొంగు = ఉత్తరీయము చెంగును; ఆకర్షించి = పట్టుకొని లాగి; హరిన్ = కృష్ణుని; తిగిచి = గుంజి; కామిని = స్త్రీ {కామిని - కామము గలామె, స్త్రీ}; పంచాశుగ = మన్మథుని {పంచాశుగుడు - ఐదుబాణములు కలవాడు, మన్మథుడు}; బాణ = బాణముల; జాల = పరంపరచేత; భగ్న = భంగపడిన; హృదయ = మనస్సు గలామె; ఐ = అయ్యి.
భావము:
మదనుని బాణాలు తాకి కుబ్జ హృదయం చెదిరింది. కృష్ణుడిని కామిస్తున్న, ఆ కామిని “మన్మథాకారా! నా ఇంటికి దయ చెయ్యి” అంటూ అతడి కండువా చెంగు పట్టుకుని లాగుతూ పిలిచింది.