దశమ స్కంధము - పూర్వ : గోపికలకు ప్రత్యక్షమగుట
- ఉపకరణాలు:
అంత న క్కాంతుండు కాంతాజనపరిక్రాంతుండై వనాంతరంబున శక్తినికర సంయుక్తుండైన పరమపురుషుడునుంబోలె వారలం దోడ్కొని మందార కుంద కుసుమపరిమళ మిళిత పవమానమానిత మధుకరనికర ఝంకార సుకుమారంబును, శరత్కాల చంద్రకిరణ సందోహ సందళితాంధకారంబును యమునాతరంగ సంగత కోమల వాలుకాస్ఫారంబునై యమలినంబైన పులినంబు ప్రవేశించె; వారును జ్ఞానకాండంబున నీశ్వరుంగని శ్రుతులు ప్రమోదంబునం గామానుబంధంబుల విడిచిన విధంబున హరిం గని విరహవేదనల విడిచి పరిపూర్ణమనోరథలై.
టీకా:
అంతన్ = అప్పుడు; ఆ = ఆ; కాంతుండు = అందగాడు; కాంతా = స్త్రీ; జన = జనులచే; పరిక్రాంతుండు = చుట్టబడినవాడు; ఐ = అయ్యి; వన = అడవి; అంతరంబునన్ = నడిమి యందు; శక్తి = సర్వశక్తులతో {శక్తి నికరము - అవ్యక్త, మహదహంకారాది శక్తుల సమూహము, సర్వజ్ఞ సర్వతంత్ర అనాదిబోధ నిత్యతృప్తి నిత్యలుప్త అనంతాది శక్తుల సమూహము}; సంయుక్తుండు = కూడినవాడు; ఐన = అయిన; పరమపురుషుడునున్ = పరబ్రహ్మ; పోలెన్ = వలె; వారలన్ = వారిని; తోడ్కొని = కూడా తీసుకొని; మందార = మందారములు; కుంద = మొల్లలు; కుసుమ = పూల; పరిమళ = సువాసనలతో; మిళిత = కూడిన; పవమాన = వాయువు; మానిత = గౌరవింపబడిన; మధుకర = తుమ్మెదల; నికర = సమూహముల; ఝంకార = జుమ్మనెడి శబ్దముచే; సుకుమారంబును = మృదువైనది; శరత్కాల = శరదృతువు నందలి; చంద్రకిరణ = వెన్నెల యొక్క; సందోహ = సమూహములచేత; సందళిత = చక్కగా అణచబడిన; అంధకారంబును = చీకటి కలది; యమునా = యమునానదీ; తరంగ = అలలచే; సంగత = కూడుకొన్న; కోమల = మృదువైన; వాలుకా = ఇసుకతోటి; స్ఫారంబున్ = విస్తారమైనది; ఐ = అయ్యి; అమలినంబు = నిర్మలము; ఐన = అయిన; పులినంబు = ఇసుకతిప్ప యందు; ప్రవేశించెన్ = చేరెను; వారును = వారు; ఙ్ఞానకాండంబునన్ = ఙ్ఞానకాం డాధ్యయములో; ఈశ్వరునిన్ = భగవంతుని; కని = చూసి; శ్రుతులు = వేదములు; ప్రమోదంబునన్ = సంతోషముతో; కామానుబంధంబుల = కామక్రోధాది బంధములు; విడిచిన = వదలివేసిన; విధంబునన్ = విధముగా; హరిన్ = కృష్ణుని; కని = చూసి; విరహ = ఎడబాటు వలని; వేదనలన్ = బాధలను; విడిచి = వదలివేసి; పరిపూర్ణమనోరథలు = పూర్తిగా ధన్యురాండ్రు; ఐ = అయ్యి.
భావము:
అప్పుడు, శక్తినికరములు పరివేష్టించిన పరమాత్మ వలె, శ్రీకృష్ణుడు తన చుట్టూ కొలుస్తున్న బృందావన గొల్లపడతులుతో ప్రకాశించాడు. వాసుదేవుడు ఆ వ్రజ సుందరులను వెంట నిడుకుని మందారపూల సౌరభంతో మొల్ల పువ్వుల నెత్తావితో గూడిన మందమారుతములకు మూగి మృదువుగా జుంజు మ్మని రొదచేస్తున్న తుమ్మెద సమూహాలు కలదీ, శరత్కాల చంద్రకిరణ సమూహాలచే చెదరగొట్టబడిన చీకటులు కలదీ, యమునానదీ తరంగాలచే సంతరించబడిన మెత్తని ఇసుక కలిగి విస్తార మైనది, స్వచ్ఛమైనదీ అయిన ఇసుకతిన్నెల ప్రవేశం చేసాడు. జ్ఞానకాండలో పరమాత్మను దర్శించిన వేదాలు కామానుబంధాలు సంతోషంగా విడిచినట్లు, కృష్ణ విరహం వలన కలిగిన తాపాన్ని ఆ గోపికలు పోగొట్టుకున్నారు. వారి కోరికలన్నీ చక్కగా నెరవేరాయి.