దశమ స్కంధము - పూర్వ : గోపికల విరహపు మొరలు
- ఉపకరణాలు:
నీవు యశోదబిడ్డడవె? నీరజనేత్ర! సమస్తజంతు చే
తో విదితాత్మ; వీశుఁడవు; తొల్లి విరించి దలంచి లోక ర
క్షావిధ మాచరింపు మని సన్నుతి చేయఁగ సత్కులంబునన్
భూవలయంబుఁ గావ నిటు పుట్టితి గాదె మనోహరాకృతిన్.
టీకా:
నీవున్ = నీవు; యశోద = యశోదాదేవి యొక్క; బిడ్డడవె = కొడుకువా, అంతే కాదు; నీరజనేత్ర = పద్మాక్షుడా, కృష్ణుడా; సమస్త = సమస్తమైన; జంతు = జీవుల యొక్క; చేతస్ = చిత్తము లందు; విదిత = తెలియబడెడి; ఆత్మవు = పరబ్రహ్మవు; ఈశుడవు = సర్వనియామకుడవు; తొల్లి = ఇంతకు మునుపు; విరించి = బ్రహ్మదేవుడు; తలంచి = ధ్యానించి; లోక = జగత్తును; రక్షా = కాపాడునట్టి; విధమున్ = మార్గమును; ఆచరింపుము = చేయుము; అని = అని; సన్నుతి = స్తోత్రము; చేయగన్ = చేయగా; సత్ = మంచి; కులంబునన్ = వంశము నందు; భూవలయంబున్ = భూమండలమును; కావన్ = కాపాడుటకు; ఇటు = ఈ విధముగ; పుట్టితి = అవతరించితివి; కాదె = కదా; మనోహర = అందమైన; ఆకృతిన్ = రూపముతో.
భావము:
ఓ నలినాక్షా! నీవు కేవలం యశోద కుమారుడవే కాదయ్యా! నిఖిల దేహదారుల బుద్ధికి సాక్షీభూతుడ వైన అంతరాత్మవు పరమేశ్వరుడివి పూర్వం బ్రహ్మదేవుడు నిన్ను స్మరించి విశ్వ రక్షణం కావింపు మని నిన్ను వేడుకోగా భూమండలాన్ని ఉద్ధరించేందుకు ఇలా మనోజ్ఞ రూపంలో మేటి యదువంశంలో జన్మించావు.