పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

దశమ స్కంధము - పూర్వ : గోపికలు కృష్ణుని వెదకుట

  •  
  •  
  •  

10.1-1010.1-తే.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

నింద్రభూజమ! కానవే యింద్రవిభవుఁ;
గువల వృక్షమ! కానవే కువలయేశుఁ;
బ్రియకపాదప! కానవే ప్రియవిహారు;"
నుచుఁ గృష్ణుని వెదకి ర య్యబ్జముఖులు.

టీకా:

పున్నాగ = ఓ పొన్నచెట్టు; కానవే = చూసావా; పున్నాగ = పురుషశ్రేష్ఠులచే, మగ ఏనుగుచేత; వందితున్ = నమస్కరింపబడినవాడు; తిలకంబ = ఓ బొట్టుగ చెట్టు; కానవే = చూసితివా; తిలకనిటలున్ = తిలకము నుదుట కలవానిని; ఘనసార = ఓ కప్పురపు చెట్టు; కానవే = చూసితివా; ఘనసార = మేఘమువంటి కాంతిచే; శోభితున్ = ప్రకాశించువానిని; బంధూక = ఓ మంకెన చెట్టు; కానవే = చూసితివా; బంధు = బంధువుల ఎడ; మిత్రున్ = మిక్కిలి స్నేహము గలవానిని; మన్మథ = ఓ వెలగచెట్టు; కానవే = చూసితివా; మన్మథ = మన్మథుని వంటి; ఆకారుని = ఆకారము కలవానిని; వంశంబ = ఓ వెదురు పొద; కానవే = చూసితివా; వంశధరుని = మురళీధరుని; చందన = ఓ గంధపుచెట్టు; కానవే = చూసితివా; చందన = మంచి గంధము వలె; శీతలున్ = చల్లనివానిని; కుందంబ = ఓ మొల్లచెట్టు; కానవే = చూసితివా; కుంద = మల్లెమొగ్గల వంటి; రదనున్ = పండ్లు కలవానిని; ఇంద్ర = ఓ మరువపు; భూజమ = చెట్టు.
కానవే = చూసితివా; ఇంద్ర = ఇంద్రునివంటి; విభవున్ = వైభవముకలవాని; కువల = ఓ రేగు; వృక్షమ = చెట్టు; కానవే = చూసితివా; కువలయేశున్ = భూమికిప్రభువును; ప్రియక = ఓ కడప; పాదప = చెట్టు; కానవే = చూసితివా; ప్రియ = మనోజ్ఞమైన; విహారున్ = విహారములు కలవాని; అనుచు = అని; కృష్ణుని = కృష్ణుని యొక్క; వెదకిరి = అన్వేషించిరి; ఆ = ఆ యొక్క; అబ్జముఖులు = అందగత్తెలు {అబ్జముఖి - పద్మములవంటి మోములు కలామె, సుందరి}.

భావము:

“ఓ పున్నాగవృక్షమా! పురుష పుంగవుల వందనాలు అందుకునే వానిని నీవు చూసావా? ఓ బొట్టుగుచెట్టా! ఫాలమున తిలకం ధరించిన వానిని తిలకించావా? ఓ కర్పూరపు చెట్టూ! గొప్ప బలిమిచే భాసిల్లు వానిని కనుగొన్నావా? ఓ మంకెన మొక్కా! అందరికీ బంధుమిత్రుడైన వానిని చూసావా? ఓ వెలగమ్రానూ! మన్మథుని వంటి ఆకారం గల వానిని అవలోకించావా? ఓ వెదురు తరువా! వేణువు ధరించి ఉంటాడు కదా ఆ వెన్నుని వీక్షించావా? ఓ చందనవృక్షమా! చందనము వలె చల్లనైన వానిని సందర్శించావా? ఓ మొల్లలతికా మొల్ల మొగ్గలవంటి దంతములు కల వానిని పరికించావా? ఓ మరువమా! దేవేంద్ర వైభవం గల వానిని కన్నావా? ఓ రేగుచెట్టా! భూమండలానికి అధినాథుడైన వానిని ఆలోకించావా? ఓ కడప చెట్టా! ప్రియ విహారములు గల వానిని చూసావా?” అంటూ తామరరేకుల వంటి మోములు గల గొల్లభామలు బృందావనంలో అందాల కృష్ణుని వెదుకసాగారు.