పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

దశమ స్కంధము - పూర్వ : గోపికల దీనాలాపములు

  •  
  •  
  •  

10.1-997-సీ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

నీ యధరామృత నిర్ఝరంబులు నేడు-
చేరి వాతెఱలపైఁ జిలుకకున్న
నీ విశాలాంతర నిర్మలవక్షంబుఁ-
గుచకుట్మలంబులఁ గూర్పకున్న
నీ రమ్యతర హస్తనీరజాతంబులు-
చికురబంధంబులఁ జేర్పకున్న
నీ కృపాలోకన నివహంబు మెల్లన-
నెమ్మొగంబుల మీఁద నెఱపకున్న

10.1-997.1-ఆ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

నీ నవీన మాననీయ సల్లాపంబు
ర్ణరంధ్రదిశలఁ ప్పకున్న
నెట్లు బ్రతుకువార? మెందుఁ జేరెడువార?
ధిప! వినఁగఁ దగదె యాఁడుకుయులు

టీకా:

నీ = నీ యొక్క; అధర = మోవి యొక్క; అమృత = అమృతపు; నిర్ఝరంబులున్ = ప్రవాహములు; నేడు = ఇవాళ; చేరి = కూడి; వాతెఱల = మా అధరముల; పైన్ = మీద; చిలుకకున్నన్ = చిలకరించని యెడల; నీ = నీ యొక్క; విశాలాంతర = అతి విశాలమైన {విశాలము - విశాలాంతరము - విశాలాంతము}; నిర్మల = స్వచ్ఛమైన; వక్షంబున్ = వక్షస్థలమునందు; కుచకుట్మంబులన్ = మా స్తనాగ్రములను; కూర్పకున్నన్ = చేర్చనియెడల; నీ = నీ యొక్క; రమ్యతర = అతి చక్కటి {రమ్యము - రమ్యతరము -రమ్యతమము}; హస్త = చేతు లనెడి; నీరజాతంబులు = పద్మములు; చికురు = జుట్టు; బంధంబులు = ముళ్ళ యందు; చేర్పకున్నన్ = చేర్చని యెడల; నీ = నీ యొక్క; కృపాలోకన = దయావీక్షణముల; నివహంబు = సమూహములు; మెల్లన = సున్నితముగా; నెఱ = మా నిండైన; మొగంబులన్ = ముఖముల; మీద = పైన; నెఱపకున్న = ప్రసరించని యెడల.
నీ = నీ యొక్క; నవీన = సరికొత్త; మాననీయ = మన్నింపదగిన; సల్లాపంబున్ = ముచ్చటలు; కర్ణ = మా చెవుల; రంధ్ర = కన్నముల; దిశలన్ = వైపు; కప్పకున్నన్ = పరవని యెడల; ఎట్లు = ఏ విధముగ; బ్రతుకువారము = జీవించి యుండగలము; ఎందున్ = ఎక్కడ; చేరెడువారము = శరణుపొందగలవారము; అధిప = రాజా; వినగదగదే = వినవచ్చునక దా; ఆడు = స్త్రీల; కుయలు = విన్నపములు, మొరలు.

భావము:

విభూ! కృష్ణా! చెంతకుజేరి నీ అధరసుధారసపూరం మా చిగురు పెదవులపై చిలికించు; విశాలమైన చక్కనైన విమలమైన నీ ఉరమును మా చనుమొగ్గలపై గదించు; పరమ సుందరములైన నీ కరకమలములను మా కొప్పులపై ఉంచు; నీ కరుణాకటాక్ష వీక్షణాలను మెల్లగా మా నెమ్మోములపై ప్రసరించు; ఆదరింపదగిన నీ సరిక్రొత్త పలుకుతేనియ మా చెవులలో ఒలికించు. లేకపోతే మేమెలా బతుకగలం? ఎక్కడికి పోగలం? ఆడువార మయ్యా మా మొరాలకించ వయ్యా.