దశమ స్కంధము - పూర్వ : గోపికల యెడ ప్రసన్ను డగుట
- ఉపకరణాలు:
లలసి పుత్తెంచి రిట మమ్ము నన్న మడుగ
ధర్మవిదులార! యర్థిప్రదాతలార!
పెట్టు డన్నంబు; శ్రాంతులఁ బిలిచి తెచ్చి
పెట్టుదురు గాదె మిముబోఁటి పెద్ద లెల్ల.
టీకా:
వల్లవులారా = ఓ గోపకులు; ఈ = ఈ యొక్క; వనమునన్ = అడవి యందు; విప్రులు = బ్రాహ్మణులు; బ్రహ్మవాదులు = వేదమార్గులు; దేవభవనమున్ = స్వర్గమున; కున్ = కు; అరుగుట = వెళ్ళుట; కున్ = కై; అంగిరస = అంగిరసము అనెడి; ఆహ్వయ = పేరు కలిగిన; సత్రంబున్ = యాగమును; సలుపుచున్నారు = చేయుచున్నారు; చనుడు = వెళ్ళండి; మీరు = మీరు; మా = మా యొక్క; నామములు = గోత్రనామములను; చెప్పి = తెలియజెప్పి; మైత్రి = స్నేహభావము; తోన్ = తోటి; అడిగినన్ = అడిగినచో; అన్నంబున్ = ఆహారమును, తిండిని; పెట్టెదరు = ఇచ్చెదరు; అనుచున్ = అని; పలుక = చెప్పగా; వారలు = వారు; చని = వెళ్ళి; విప్రవరుల్ = బ్రాహ్మణుల; కున్ = కు; ఎల్లన్ = అఁదరకు; మ్రొక్కి = నమస్కరించి; పసులన్ = పశువులను; మేపుచున్ = మేపుతు; బలభద్ర = బలరాముడు; కృష్ణులు = కృష్ణుడులు; అలసి = అలిసిపోయి.
పుత్తెంచిరి = పంపిరి; ఇట = ఇప్పుడు; మమ్మున్ = మమ్ములను; అన్నము = ఆహారము; అడుగన్ = అడుగుటకై; ధర్మవిదులారా = ఓ ధర్మముతెలిసినవారు; అర్థిప్రదాతలార = ఓ కోరినవారికిచ్చువారు; పెట్టుడు = ఇవ్వండి; అన్నంబున్ = ఆహారమును; శ్రాంతులన్ = అలసిపోయినవారిని; పిలిచి = పిలిచి; తెచ్చి = తీసుకు వచ్చి; పెట్టుదురుగాదె = తినుటకు ఇచ్చువారుకదా; మిము = మీ; బోటి = వంటి; పెద్దలు = గొప్పవారు; ఎల్లన్ = అందరు.
భావము:
“ఓ గోపాలబాలకులారా! ఈ వనంలో విప్రులు ఉన్నారు. వారు వేదవేత్తలు. స్వర్గానికి వెళ్ళడం కోసం “అంగిరసం” అనే యాగం చేస్తున్నారు, మీరు వారి వద్దకు వెళ్ళండి. నా పేరూ, మా అన్నగారి పేరు చెప్పి అనురాగ పూర్వకంగా వారిని అడగండి. మీకు అన్నం పెడతారు.” అలా శ్రీకృష్ణుడు చెప్పగా గొల్లపిల్లలు ఆ బ్రాహ్మణోత్తముల దగ్గరికి వెళ్ళి నమస్కరించారు. “ఓ ధర్మవేత్తలారా! ఆర్ధిజనులకు అడిగినవి ఇచ్చే మహనీయులారా! బలరామకృష్ణులు పశువులను మేపుతూ బడలిక చెందారు. దయచేసి అన్నం పెట్టండి. మీ వంటి పెద్దలు అకలిగొన్నవారిని పిలిచి పెడతారు.