బాల ద్విపద భాగవతం : భాగం-5-1201-1300
1201
బలవిమర్దోద్ధూత పార్థివరజము[159]
లెలమిమై దిక్కుల యెఱుక నణంప
అదటున ఘనముగా నార్చుచుం గదలె
నెదురుగా శౌరికి వేపు దీపించ
అంతనట్లెదిరించు నమ్మహా శూరు
దంతవక్త్రునిఁ జక్రధరు సైన్యవరులు
కనుఁగొని రతమతం గజ నాజి సుభట
జనసంహతుల మొనల్సాగించి కదిసె
కల్పాంత జలద భీకర గళ దశని
కల్పంబులగు సాయకములచేఁ బొదువ
అవియెల్లఁ జూర్ణంబులగు నట్లు గాఁగ
నవలీల నొనరించి యాసాల్వ సఖుఁడు
గదయుఁ గోదండంబుఁ గరముల మెఱయ
నదలించి తెగువమై నప్పు డిట్లనియె
దంతవక్త్రుఁడు యాదవ సైన్యముతో వీరాలాపము లాడుట
“ఓరిగోపకులార! యూహించి మున్న
నారీతి యెఱుఁగరే నను గనుంగొనరె
యెఱుఁగ నేరుతురె మీరిటు నన్నుఁ గొంత
యెఱిఁగె నేనియును మీయేలిక యెఱుఁగు
తొలఁగు డింకిట వట్టి తుకతుకల్మాని
వలనుగా మీ వంటివారు నాకెనయె?
[159] పార్థివరజము- భూరజము, ధూళి, దుమ్ము
1211
యదువృష్ణి భోజుల నాత్మల భయము
గదియించి తోలిన కంసక్షితీశుఁ
గ్రోధవహ్నికి బారి గొఱియఁగాఁ జేసె
నేధీరుఁడేని మున్నేడేండ్ల నాడె
అతనిఁ జూపుఁడు నాకు ననిలోన నిపుడ
యతనిపై గాని యే నస్త్రంబుఁ దొడుగ
మురుని నిర్జించి యమోఘాస్త్ర నిపుణు
నరకునిం బరిమార్చి నలువొందె నెవ్వఁ
డతనిఁ జూపుఁడు నాకు ననిలోన నిపుడ
యతనిపైఁ గాని యే నస్త్రంబుఁ దొడుగ
బాణబాహుద్రుమ భంజనోదగ్ర
బాణుఁడా యెవ్వాఁడు ప్రణుతింప బరఁగె
నతనిఁ జూపుఁడు నాకు ననిలోన నిపుడ
యతనిపైఁ గాని యే నస్త్రంబుఁ దొడుగ
ఘనులైన పౌండ్రకుం గాశికానాథు
ననిలోనఁ ద్రుంచి చక్రానలంబునకు
వొక్కట కాశి యాహుతిగా నొనర్చి
యుక్కుమీరె యశంబు నొనరంగ నెవ్వఁ
డతనిఁ జూపుఁడు నాకు ననిలోన నిపుడ
యతనిపై గాని యే నస్త్రంబుఁ దొడుగ
1221
నరసురా సుర యక్ష నాగ గంధర్వ
గరుడ ఖేచర సిద్ధగణములం బోరఁ
జీరికిఁ గొనని యా శిశుపాలు ద్రుంచి
నీరసంబున నెవ్వఁ డెఱుకవో విడిచి
యతనిఁ జూపుఁడు నాకు ననిలోన నిపుడ
యతనిపై గాని యే నస్త్రంబుఁ దొడుగ
మయనిర్మితంబయిమలయు సౌభంబు
రయమున మోఁది చూర్ణంబు గావించి
వితత ఘోరాస్త్ర ప్రవీణుని సాల్వు
హతుఁజెసె నిపుఁ డెవ్వ డాగ్రహం బెసఁగ
నతనిఁ జూపుఁడు నాకు ననిలోన నిపుడ
యతనిపైఁగాని యే నస్త్రంబుఁదొడుగ”
దంతవక్త్రుని వైరభక్తి
అనియిట్లు భాషించునాదంతవక్త్రుఁ
గనియచ్యుతుండు డగ్గర నరుదెంచె
ఆదంతవక్త్రుండు నాసన్నుఁడైన
యాదవేంద్రునిఁ జూచి యతి వివేకమున
“యితఁడు సర్వేశ్వరుం డితనిచేఁ బొలియఁ
బ్రతిలేని వైకుంఠపదవి చేకూరు
మదిశంక లేక యిమ్మాధవుతోడ
కదనం బొనర్తు నక్కజమైన రీతి”
1231
అనివిచారము సేసి యవలేప సరణి
గనఁబడు నటుల నక్కంజాక్షుఁ బలికె
తన వద్దకు స్వయంగా వచ్చిన శ్రీ కృష్ణునిఁ జూచి దంతవక్త్రుఁడు విను వారికి వ్యంగ్యోక్తుల వలె భాసించు వ్యాజస్తుతి చేయుట
“వారిలో వీరిలోవాసులుఁ గాంచి
సారెకుం జనునట్లు చనఁగ రాదిచట
యెత్తులన్నియు మాని యేగుము కృష్ణ!
నాత్తోడి వాఁడవే నను జేరి పోర
కొంచపు జనులపైఁగూర్చుని శౌర్య
మించుకయైన నాకెదురె తలంప
యెత్తులన్నియు మానియేగుము కృష్ణ!
నాత్తోడి వాఁడవే ననుఁ జేరి పోర
అడవిఁ గూరలు వెళ్ళునన్నంబుఁగాఁగ
గుడుచు దీనులఁ గూడుకొను వాఁడవగుచు
నెత్తులన్నియు మానియేగుము కృష్ణ!
నాత్తోడివాఁడవే నను జేరి పోర
పలుదెఱంగుల నాదు బంటతనంబు
తెలుప నేఁటికి? నీకుఁ దెలియని యదియె
మావంక నీకు నీమానుషం బొదవె
మావంకఁ గాదె వేమరుఁ బేరుఁ గలిగె
మావంక దొరవైతి మనుజుల లోన
మావంక నెరవుగా మహినిల్వఁ బడితి
1241
కులమున్నదే నీకుఁ గొంకంగ నేల?
కులమన మేల నీగుఱుతెవ్వఁ డెఱుగు?
యెచ్చట నుండు దోయిన్నాళ్ళ దనక
యిచ్చోట నేఁడిప్పుడిటు పొడవైతి
సరవితో జననియు జనకుండు వెనుపఁ
బెరిగిన వాఁడవె పెక్కేల పలుక
వావివర్తనముల వాసనయైన
నీవంక లేదుగా నిక్కంబుఁగాఁగ
నిన్నునమ్మిన వాఁడు నిర్థనుం డగుట
యెన్నుదురే కదా యెచ్చోట జనులు
తక్కక వెంటాడి తరమిన నిన్నుఁ
జిక్కించు కొనుటెంత చింతించి చూడ
మాయావి వగు నీకుమహి గురుండెటుల
నాయెసాందీపని యది వింతగాదె
పరుల మానంబులు భంజించు నట్టి
చరితంబు పరికింప సహజంబునీకు
నిన్నునెఱుంగుదు నిక్కంబుఁగాఁగ
నన్నునీ వెఱుఁగుదు నటన లింకేల
యీరీతి వాఁడవం చెఱుఁగుదు రెవ్వ
రేరీతి వాఁడవో యెఱుఁగుదు నీవ
1251
ననువీడు వెట్టుక నాతోడఁ బోరఁ
జనుదెంచుటెంతయుఁ జక్కన యాయ
పనివడి చిత్ర రూపంబు ధరించి
యనయంబు నేర్పున నంబోధి జలము
నుదిరి తూరిన దూరియుందు గాకేమి
వెదకెద నిన్నె భావించి యెల్లపుడు
సురలు దైత్యులుఁ గూడిచూడంగ మిగుల
నరుదుగా నొక మాయ నచలంబు క్రింద
వుదిరి తూరిన దూరియుందు గాకేమి
వెదకెద నిన్నె భావించి యెల్లపుడు
పడుచువై పసులగాపరులలోఁ గలసి
యడఁగక వనసీమలందు గూఢముగ
నుదిరి తూరిన దూరియుందు గాకేమి
వెదకెద నిన్నె భావించి యెల్లపుడు
యెసఁగుఁ బ్రతాపంబునెల్లఁ బో విడిచి
పొసగంగ దైత్యులపురములుఁ జేరి
యుదిరి తూరిన దూరియుందు గాకేమి
వెదకెద నిన్నె భావించి యెల్లపుడు
అక్కజంబగు నొక్క యశ్వంబు నెక్కి
మిక్కిలి ఖలులైన మ్లేచ్ఛులలోన
1261
నుదిరి తూరిన దూరియుందు గాకేమి
వెదకెద నిన్నె భావించి యెల్లపుడు
యింతయేమిటికి నీ వెచ్చోట నున్న
సంతసం బలర నచ్చటిక యేతెంతు”
దంతవక్త్రుఁడు యాదవ సైన్యముతో ఘోర సంగ్రామ మొనర్చి యుద్ధభూమి నొక భోజనశాల వలె మార్చుట
ననిపల్కి యతఁడు నానాస్త్రశస్త్రముల
వనజలోచనునిపై వర్షించె గడిమి
ఆదంతవక్త్రు సైన్యమున కెదిర్చి
యాదవబలము ఘోరాజి యొనర్చె
ఘనమణియుత శరాంగంబు లెల్లెడలఁ
గనుఁగొనఁ దగు దివ్వె గంబముల్గాఁగ
అరుదుగాఁ బడు రచ్చలచ్చట నడుమ
సరవిఁ గూర్చుండు నాసనములుఁ గాఁగ
అతివిశాలములైన హరి గేలగములు
ప్రతిలేక విలసిల్లు పళ్ళెముల్గాఁగ
పుడమిపై బొమిడికమ్ముల బంతులెల్ల
గడలఁ దార్చిన చషకంబులుఁ గాఁగ
కరవిరాజిత కృత్తకరిమస్తకములు
కరమొప్పు మూడులు గల గిండ్లు గాఁగ
అవనిపై బడి కుప్పలైన మెదళ్ళు
నవకంబులైన యన్నంబులు గాఁగ
1271
వీరాంగముల నుండి వెడలెడు క్రొవ్వు
వారక యాజ్య ప్రవాహంబు గాఁగ
అఱిముఱి నజ్జునజ్జగు భటాంగములు
కొఱలెడు రుచి సన్నగూరలుఁ గాఁగ
ప్రవహించు రక్తపూరము లెట్టి చోట
సవతెఱుంగని నల్లజారులుఁగాఁగ
అరవరలైన శార్ఙ్గాయుధ శ్రేణి
యెరుకవ గల మూల్గుటెముకలుఁ గాఁగ
కలయంగ రాలెడు కండలు నడుమ
వలుద సంబారాల వడియముల్ గాఁగ
భటుల మస్తకములు ఫలములు గాఁగ
అటహయాంగములు భక్ష్యంబులు గాఁగ
సమసిన గజముల సమధికాంగములు
సమకూరు తిలపిష్టశాకరాసులుగ
ఆడునట్టలు సజీవాద్భుత వృత్తిఁ
గూడుపక్వాండజకోటులు గాఁగ
ముడుఁగక పడు నేత్రములు మీనములుగఁ
గెడఁగూడు చెవులు చక్కిలములుఁగాఁగ
పొలుచు కుంజర కర్ణములు తిలయోగ
మలినంబు లగునట్టి మండిగెల్ గాఁగ
1291
బలిమిమై రాలెడు భటుల దంతములు
వలనైన యలఁ దూఁడు వరగులు గాఁగ
కొలఁది మీఱిన ప్రేవుకుప్పలు మిగులఁ
జెలువాఱు గోధుమసేవియల్ గాఁగ
తుమురులై మజ్జలతోరొంపు లగుచు
సమయు నెమ్ములు పాయసమ్ములు గాఁగ
అలయికఁ బడిన హయంబుల నోళ్ళ
బెలయు ఫేనంబులు పెరుగులుఁగాఁగ
తరవారి ముఖ శస్త్రదర్వి విశిష్ట
వరభటుల్ వడ్డించువారలుఁ గాఁగ
సురసతు లుపచారసూక్తులు వలుకు
సరసత గల పరిచారికల్ గాఁగ
బేతాళ డాకినీప్రేత పిశాచ
భూతనాథులు బంతిభుక్తి వారలుగ
జనభీమ మృత్యు భోజనశాలఁ బోలి
కనుపట్టె నా యనీకక్షోణి మిగుల
ఆ యుద్ధ భూమి చూచువారలకు వారి వారి దృష్టిని బట్టి వివిధ రీతులుగా దృశ్యమానమగుట
నిరుపమ చల వాహినీమిళత్కాండ
గరిమ చొప్పడి వానకాలంబ పోలె
సామజాత[160] సమగ్ర సార గాంధర్వ
నామమై యధ్వరవాంటబ పోలె