ద్వితీయ స్కంధః : ద్వితీయోఽధ్యాయః - 2
2-2-1
శ్రీశుక ఉవాచ
ఏవం పురా ధారణయాఽఽత్మయోనిర్నష్టాం
స్మృతిం ప్రత్యవరుధ్య తుష్టాత్ .
తథా ససర్జేదమమోఘదృష్టి-
ర్యథాప్యయాత్ప్రాగ్వ్యవసాయబుద్ధిః
2-2-2
శాబ్దస్య హి బ్రహ్మణ ఏష పంథా
యన్నామభిర్ధ్యాయతి ధీరపార్థైః .
పరిభ్రమంస్తత్ర న విందతేఽర్థాన్
మాయామయే వాసనయా శయానః
2-2-3
అతః కవిర్నామసు యావదర్థః
స్యాదప్రమత్తో వ్యవసాయబుద్ధిః .
సిద్ధేఽన్యథార్థే న యతేత తత్ర
పరిశ్రమం తత్ర సమీక్షమాణః
2-2-4
సత్యాం క్షితౌ కిం కశిపోః ప్రయాసైర్బాహౌ
స్వసిద్ధే హ్యుపబర్హణైః కిం .
సత్యంజలౌ కిం పురుధాన్నపాత్ర్యా
దిగ్వల్కలాదౌ సతి కిం దుకూలైః
2-2-5
చీరాణి కిం పథి న సంతి దిశంతి భిక్షాం
నైవాంఘ్రిపాః పరభృతః సరితోఽప్యశుష్యన్ .
రుద్ధా గుహాః కిమజితోఽవతి నోపసన్నాన్
కస్మాద్భజంతి కవయో ధనదుర్మదాంధాన్
2-2-6
ఏవం స్వచిత్తే స్వత ఏవ సిద్ధ
ఆత్మా ప్రియోఽర్థో భగవాననంతః .
తం నిర్వృతో నియతార్థో భజేత
సంసారహేతూపరమశ్చ యత్ర
2-2-7
కస్తాం త్వనాదృత్య పరానుచింతామృతే
పశూనసతీం నామ యుంజ్యాత్ .
పశ్యన్ జనం పతితం వైతరణ్యాం
స్వకర్మజాన్ పరితాపాంజుషాణం
2-2-8
కేచిత్స్వదేహాంతర్హృదయావకాశే
ప్రాదేశమాత్రం పురుషం వసంతం .
చతుర్భుజం కంజరథాంగశంఖగదాధరం
ధారణయా స్మరంతి
2-2-9
ప్రసన్నవక్త్రం నలినాయతేక్షణం
కదంబకింజల్కపిశంగవాససం .
లసన్మహారత్నహిరణ్మయాంగదం
స్ఫురన్మహారత్నకిరీటకుండలం
2-2-10
ఉన్నిద్రహృత్పంకజకర్ణికాలయే
యోగేశ్వరాస్థాపితపాదపల్లవం .
శ్రీలక్ష్మణం కౌస్తుభరత్నకంధర-
మమ్లానలక్ష్మ్యా వనమాలయాఽఽచితం
2-2-11
విభూషితం మేఖలయాంగులీయకై-
ర్మహాధనైర్నూపురకంకణాదిభిః .
స్నిగ్ధామలాకుంచితనీలకుంతలై-
ర్విరోచమానాననహాసపేశలం
2-2-12
అదీనలీలాహసితేక్షణోల్లస-
ద్భ్రూభంగసంసూచితభూర్యనుగ్రహం .
ఈక్షేత చింతామయమేనమీశ్వరం
యావన్మనో ధారణయావతిష్ఠతే
2-2-13
ఏకైకశోఽఙ్గాని ధియానుభావయేత్పాదాది
యావద్ధసితం గదాభృతః .
జితం జితం స్థానమపోహ్య ధారయేత్పరం
పరం శుద్ధ్యతి ధీర్యథా యథా
2-2-14
యావన్న జాయేత పరావరేఽస్మిన్
విశ్వేశ్వరే ద్రష్టరి భక్తియోగః .
తావత్స్థవీయః పురుషస్య రూపం
క్రియావసానే ప్రయతః స్మరేత
2-2-15
స్థిరం సుఖం చాసనమాస్థితో యతిర్యదా
జిహాసురిమమంగ లోకం .
కాలే చ దేశే చ మనో న సజ్జయేత్ప్రాణాన్
నియచ్ఛేన్మనసా జితాసుః
2-2-16
మనః స్వబుధ్యామలయా నియమ్య
క్షేత్రజ్ఞ ఏతాం నినయేత్తమాత్మని .
ఆత్మానమాత్మన్యవరుధ్య ధీరో
లబ్ధోపశాంతిర్విరమేత కృత్యాత్
2-2-17
న యత్ర కాలోఽనిమిషాం పరః ప్రభుః
కుతో ను దేవా జగతాం య ఈశిరే .
న యత్ర సత్త్వం న రజస్తమశ్చ
న వై వికారో న మహాన్ ప్రధానం
2-2-18
పరం పదం వైష్ణవమామనంతి తద్యన్నేతి
నేతీత్యతదుత్సిసృక్షవః .
విసృజ్య దౌరాత్మ్యమనన్యసౌహృదా
హృదోపగుహ్యార్హపదం పదే పదే
2-2-19
ఇత్థం మునిస్తూపరమేద్వ్యవస్థితో
విజ్ఞానదృగ్వీర్యసురంధితాశయః .
స్వపార్ష్ణినాఽఽపీడ్య గుదం తతోఽనిలం
స్థానేషు షట్సూన్నమయేజ్జితక్లమః
2-2-20
నాభ్యాం స్థితం హృద్యధిరోప్య
తస్మాదుదానగత్యోరసి తం నయేన్మునిః .
తతోఽనుసంధాయ ధియా మనస్వీ
స్వతాలుమూలం శనకైర్నయేత
2-2-21
తస్మాద్భ్రువోరంతరమున్నయేత
నిరుద్ధసప్తాయతనోఽనపేక్షః .
స్థిత్వా ముహూర్తార్ధమకుంఠదృష్టిర్నిర్భిద్య
మూర్ధన్ విసృజేత్పరం గతః
2-2-22
యది ప్రయాస్యన్ నృప పారమేష్ఠ్యం
వైహాయసానాముత యద్విహారం .
అష్టాధిపత్యం గుణసన్నివాయే
సహైవ గచ్ఛేన్మనసేంద్రియైశ్చ
2-2-23
యోగేశ్వరాణాం గతిమాహురంత-
ర్బహిస్త్రిలోక్యాః పవనాంతరాత్మనాం .
న కర్మభిస్తాం గతిమాప్నువంతి
విద్యాతపోయోగసమాధిభాజాం
2-2-24
వైశ్వానరం యాతి విహాయసా గతః
సుషుమ్ణయా బ్రహ్మపథేన శోచిషా .
విధూతకల్కోఽథ హరేరుదస్తాత్ప్రయాతి
చక్రం నృప శైశుమారం
2-2-25
తద్విశ్వనాభిం త్వతివర్త్య విష్ణోరణీయసా
విరజేనాత్మనైకః .
నమస్కృతం బ్రహ్మవిదాముపైతి
కల్పాయుషో యద్విబుధా రమంతే
2-2-26
అథో అనంతస్య ముఖానలేన
దందహ్యమానం స నిరీక్ష్య విశ్వం .
నిర్యాతి సిద్ధేశ్వరయుష్టధిష్ణ్యం
యద్ద్వైపరార్ధ్యం తదు పారమేష్ఠ్యం
2-2-27
న యత్ర శోకో న జరా న మృత్యుర్నార్తిర్న
చోద్వేగ ఋతే కుతశ్చిత్ .
యచ్చిత్తతోఽదః కృపయానిదంవిదాం
దురంతదుఃఖప్రభవానుదర్శనాత్
2-2-28
తతో విశేషం ప్రతిపద్య నిర్భయ-
స్తేనాత్మనాపోఽనలమూర్తిరత్వరన్ .
జ్యోతిర్మయో వాయుముపేత్య కాలే
వాయ్వాత్మనా ఖం బృహదాత్మలింగం
2-2-29
ఘ్రాణేన గంధం రసనేన వై రసం
రూపం చ దృష్ట్యా శ్వసనం త్వచైవ .
శ్రోత్రేణ చోపేత్య నభోగుణత్వం
ప్రాణేన చాకూతిముపైతి యోగీ
2-2-30
స భూతసూక్ష్మేంద్రియసన్నికర్షం
మనోమయం దేవమయం వికార్యం .
సంసాద్య గత్యా సహ తేన యాతి
విజ్ఞానతత్త్వం గుణసన్నిరోధం
2-2-31
తేనాత్మనాఽఽత్మానముపైతి శాంత-
మానందమానందమయోఽవసానే .
ఏతాం గతిం భాగవతీం గతో యః
స వై పునర్నేహ విషజ్జతేఽఙ్గ
2-2-32
ఏతే సృతీ తే నృప వేదగీతే
త్వయాభిపృష్టే హ సనాతనే చ .
యే వై పురా బ్రహ్మణ ఆహ పృష్ట
ఆరాధితో భగవాన్ వాసుదేవః
2-2-33
న హ్యతోఽన్యః శివః పంథా విశతః సంసృతావిహ .
వాసుదేవే భగవతి భక్తియోగో యతో భవేత్
2-2-34
భగవాన్ బ్రహ్మ కార్త్స్న్యేన త్రిరన్వీక్ష్య మనీషయా .
తదధ్యవస్యత్కూటస్థో రతిరాత్మన్ యతో భవేత్
2-2-35
భగవాన్ సర్వభూతేషు లక్షితః స్వాత్మనా హరిః .
దృశ్యైర్బుద్ధ్యాదిభిర్ద్రష్టా లక్షణైరనుమాపకైః
2-2-36
తస్మాత్సర్వాత్మనా రాజన్ హరిః సర్వత్ర సర్వదా .
శ్రోతవ్యః కీర్తితవ్యశ్చ స్మర్తవ్యో భగవాన్ నృణాం
2-2-37
పిబంతి యే భగవత ఆత్మనః సతాం
కథామృతం శ్రవణపుటేషు సంభృతం .
పునంతి తే విషయవిదూషితాశయం
వ్రజంతి తచ్చరణసరోరుహాంతికం
2-2-38
ఇతి శ్రీమద్భాగవతే మహాపురాణే పారమహంస్యాం సంహితాయాం ద్వితీయస్కంధే
పురుషసంస్థావర్ణనం నామ ద్వితీయోఽధ్యాయః