తృతీయ స్కంధః : ద్వాత్రింశోఽధ్యాయః - 32
3-32-1
కపిల ఉవాచ
అథ యో గృహమేధీయాన్ ధర్మానేవావసన్ గృహే .
కామమర్థం చ ధర్మాన్ స్వాన్ దోగ్ధి భూయః పిపర్తి తాన్
3-32-2
స చాపి భగవద్ధర్మాత్కామమూఢః పరాఙ్ముఖః .
యజతే క్రతుభిర్దేవాన్ పితౄంశ్చ శ్రద్ధయాన్వితః
3-32-3
తచ్ఛ్రద్ధయాఽఽక్రాంతమతిః పితృదేవవ్రతః పుమాన్ .
గత్వా చాంద్రమసం లోకం సోమపాః పునరేష్యతి
3-32-4
యదా చాహీంద్రశయ్యాయాం శేతేఽనంతాసనో హరిః .
తదా లోకా లయం యాంతి త ఏతే గృహమేధినాం
3-32-5
యే స్వధర్మాన్ న దుహ్యంతి ధీరాః కామార్థహేతవే .
నిఃసంగా న్యస్తకర్మాణః ప్రశాంతాః శుద్ధచేతసః
3-32-6
నివృత్తిధర్మనిరతా నిర్మమా నిరహంకృతాః .
స్వధర్మాఖ్యేన సత్త్వేన పరిశుద్ధేన చేతసా
3-32-7
సూర్యద్వారేణ తే యాంతి పురుషం విశ్వతోముఖం .
పరావరేశం ప్రకృతిమస్యోత్పత్త్యంతభావనం
3-32-8
ద్విపరార్ధావసానే యః ప్రలయో బ్రహ్మణస్తు తే .
తావదధ్యాసతే లోకం పరస్య పరచింతకాః
3-32-9
క్ష్మాంభోఽనలాఽనిలవియన్మన ఇంద్రియార్థ-
భూతాదిభిః పరివృతం ప్రతిసంజిహీర్షుః .
అవ్యాకృతం విశతి యర్హి గుణత్రయాత్మా
కాలం పరాఖ్యమనుభూయ పరః స్వయంభూః
3-32-10
ఏవం పరేత్య భగవంతమనుప్రవిష్టా
యే యోగినో జితమరున్మనసో విరాగాః .
తేనైవ సాకమమృతం పురుషం పురాణం
బ్రహ్మ ప్రధానముపయాంత్యగతాభిమానాః
3-32-11
అథ తం సర్వభూతానాం హృత్పద్మేషు కృతాలయం .
శ్రుతానుభావం శరణం వ్రజ భావేన భామిని
3-32-12
ఆద్యః స్థిరచరాణాం యో వేదగర్భః సహర్షిభిః .
యోగేశ్వరైః కుమారాద్యైః సిద్ధైర్యోగప్రవర్తకైః
3-32-13
భేదదృష్ట్యాభిమానేన నిఃసంగేనాపి కర్మణా .
కర్తృత్వాత్సగుణం బ్రహ్మ పురుషం పురుషర్షభం
3-32-14
స సంసృత్య పునః కాలే కాలేనేశ్వరమూర్తినా .
జాతే గుణవ్యతికరే యథాపూర్వం ప్రజాయతే
3-32-15
ఐశ్వర్యం పారమేష్ఠ్యం చ తేఽపి ధర్మవినిర్మితం .
నిషేవ్య పునరాయాంతి గుణవ్యతికరే సతి
3-32-16
యే త్విహాసక్తమనసః కర్మసు శ్రద్ధయాన్వితాః .
కుర్వంత్యప్రతిషిద్ధాని నిత్యాన్యపి చ కృత్స్నశః
3-32-17
రజసా కుంఠమనసః కామాత్మానోఽజితేంద్రియాః .
పితౄన్ యజంత్యనుదినం గృహేష్వభిరతాశయాః
3-32-18
త్రైవర్గికాస్తే పురుషా విముఖా హరిమేధసః .
కథాయాం కథనీయోరువిక్రమస్య మధుద్విషః
3-32-19
నూనం దైవేన విహతా యే చాచ్యుతకథాసుధాం .
హిత్వా శృణ్వంత్యసద్గాథాః పురీషమివ విడ్భుజః
3-32-20
దక్షిణేన పథార్యమ్ణః పితృలోకం వ్రజంతి తే .
ప్రజామను ప్రజాయంతే శ్మశానాంతక్రియాకృతః
3-32-21
తతస్తే క్షీణసుకృతాః పునర్లోకమిమం సతి .
పతంతి వివశా దేవైః సద్యో విభ్రంశితోదయాః
3-32-22
తస్మాత్త్వం సర్వభావేన భజస్వ పరమేష్ఠినం .
తద్గుణాశ్రయయా భక్త్యా భజనీయపదాబుజం
3-32-23
వాసుదేవే భగవతి భక్తియోగః ప్రయోజితః .
జనయత్యాశు వైరాగ్యం జ్ఞానం యద్బ్రహ్మదర్శనం
3-32-24
యదాస్య చిత్తమర్థేషు సమేష్వింద్రియవృత్తిభిః .
న విగృహ్ణాతి వైషమ్యం ప్రియమప్రియమిత్యుత
3-32-25
స తదైవాత్మనాఽఽత్మానం నిఃసంగం సమదర్శనం .
హేయోపాదేయరహితమారూఢం పదమీక్షతే
3-32-26
జ్ఞానమాత్రం పరం బ్రహ్మ పరమాత్మేశ్వరః పుమాన్ .
దృశ్యాదిభిః పృథగ్భావైర్భగవానేక ఈయతే
3-32-27
ఏతావానేవ యోగేన సమగ్రేణేహ యోగినః .
యుజ్యతేఽభిమతో హ్యర్థో యదసంగస్తు కృత్స్నశః
3-32-28
జ్ఞానమేకం పరాచీనైరింద్రియైర్బ్రహ్మ నిర్గుణం .
అవభాత్యర్థరూపేణ భ్రాంత్యా శబ్దాదిధర్మిణా
3-32-29
యథా మహానహం రూపస్త్రివృత్పంచవిధః స్వరాట్ .
ఏకాదశవిధస్తస్య వపురండం జగద్యతః
3-32-30
ఏతద్వై శ్రద్ధయా భక్త్యా యోగాభ్యాసేన నిత్యశః .
సమాహితాత్మా నిఃసంగో విరక్త్యా పరిపశ్యతి
3-32-31
ఇత్యేతత్కథితం గుర్వి జ్ఞానం తద్బ్రహ్మదర్శనం .
యేనావబుద్ధ్యతే తత్త్వం ప్రకృతేః పురుషస్య చ
3-32-32
జ్ఞానయోగశ్చ మన్నిష్ఠో నైర్గుణ్యో భక్తిలక్షణః .
ద్వయోరప్యేక ఏవార్థో భగవచ్ఛబ్దలక్షణః
3-32-33
యథేంద్రియైః పృథగ్ద్వారైరర్థో బహుగుణాశ్రయః .
ఏకో నానేయతే తద్వద్భగవాన్ శాస్త్రవర్త్మభిః
3-32-34
క్రియయా క్రతుభిర్దానైస్తపఃస్వాధ్యాయమర్శనైః .
ఆత్మేంద్రియజయేనాపి సన్న్యాసేన చ కర్మణాం
3-32-35
యోగేన వివిధాంగేన భక్తియోగేన చైవ హి .
ధర్మేణోభయచిహ్నేన యః ప్రవృత్తినివృత్తిమాన్
3-32-36
ఆత్మతత్త్వావబోధేన వైరాగ్యేణ దృఢేన చ .
ఈయతే భగవానేభిః సగుణో నిర్గుణః స్వదృక్
3-32-37
ప్రావోచం భక్తియోగస్య స్వరూపం తే చతుర్విధం .
కాలస్య చావ్యక్తగతేర్యోఽన్తర్ధావతి జంతుషు
3-32-38
జీవస్య సంసృతీర్బహ్వీరవిద్యాకర్మనిర్మితాః .
యాస్వంగ ప్రవిశన్నాత్మా న వేద గతిమాత్మనః
3-32-39
నైతత్ఖలాయోపదిశేన్నావినీతాయ కర్హిచిత్ .
న స్తబ్ధాయ న భిన్నాయ నైవ ధర్మధ్వజాయ చ
3-32-40
న లోలుపాయోపదిశేన్న గృహారూఢచేతసే .
నాభక్తాయ చ మే జాతు న మద్భక్తద్విషామపి
3-32-41
శ్రద్దధానాయ భక్తాయ వినీతాయానసూయవే .
భూతేషు కృతమైత్రాయ శుశ్రూషాభిరతాయ చ
3-32-42
బహిర్జాతవిరాగాయ శాంతచిత్తాయ దీయతాం .
నిర్మత్సరాయ శుచయే యస్యాహం ప్రేయసాం ప్రియః
3-32-43
య ఇదం శృణుయాదంబ శ్రద్ధయా పురుషః సకృత్ .
యో వాభిధత్తే మచ్చిత్తః స హ్యేతి పదవీం చ మే
3-32-44
ఇతి శ్రీమద్భాగవతే మహాపురాణే పారమహంస్యాంసంహితాయాం
తృతీయస్కంధే కాపిలేయే ద్వాత్రింశోఽధ్యాయః