పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

షష్ఠ స్కంధః : చతుర్థోఽధ్యాయః - 4

6-4-1
రాజోవాచ
దేవాసురనృణాం సర్గో నాగానాం మృగపక్షిణాం .
సామాసికస్త్వయా ప్రోక్తో యస్తు స్వాయంభువేఽన్తరే

6-4-2
తస్యైవ వ్యాసమిచ్ఛామి జ్ఞాతుం తే భగవన్ యథా .
అనుసర్గం యయా శక్త్యా ససర్జ భగవాన్ పరః

6-4-3
సూత ఉవాచ
ఇతి సంప్రశ్నమాకర్ణ్య రాజర్షేర్బాదరాయణిః .
ప్రతినంద్య మహాయోగీ జగాద మునిసత్తమాః

6-4-4
శ్రీశుక ఉవాచ
యదా ప్రచేతసః పుత్రా దశ ప్రాచీనబర్హిషః .
అంతఃసముద్రాదున్మగ్నా దదృశుర్గాం ద్రుమైర్వృతాం

6-4-5
ద్రుమేభ్యః క్రుధ్యమానాస్తే తపోదీపితమన్యవః .
ముఖతో వాయుమగ్నిం చ ససృజుస్తద్దిధక్షయా

6-4-6
తాభ్యాం నిర్దహ్యమానాంస్తానుపలభ్య కురూద్వహ .
రాజోవాచ మహాన్ సోమో మన్యుం ప్రశమయన్నివ

6-4-7
న ద్రుమేభ్యో మహాభాగా దీనేభ్యో ద్రోగ్ధుమర్హథ .
వివర్ధయిషవో యూయం ప్రజానాం పతయః స్మృతాః

6-4-8
అహో ప్రజాపతిపతిర్భగవాన్ హరిరవ్యయః .
వనస్పతీనోషధీశ్చ ససర్జోర్జమిషం విభుః

6-4-9
అన్నం చరాణామచరా హ్యపదః పాదచారిణాం .
అహస్తా హస్తయుక్తానాం ద్విపదాం చ చతుష్పదః

6-4-10
యూయం చ పిత్రాన్వాదిష్టా దేవదేవేన చానఘాః .
ప్రజాసర్గాయ హి కథం వృక్షాన్ నిర్దగ్ధుమర్హథ

6-4-11
ఆతిష్ఠత సతాం మార్గం కోపం యచ్ఛత దీపితం .
పిత్రా పితామహేనాపి జుష్టం వః ప్రపితామహైః

6-4-12
తోకానాం పితరౌ బంధూ దృశః పక్ష్మ స్త్రియాః పతిః .
పతిః ప్రజానాం భిక్షూణాం గృహ్యజ్ఞానాం బుధః సుహృత్

6-4-13
అంతర్దేహేషు భూతానామాత్మాఽఽస్తే హరిరీశ్వరః .
సర్వం తద్ధిష్ణ్యమీక్షధ్వమేవం వస్తోషితో హ్యసౌ

6-4-14
యః సముత్పతితం దేహ ఆకాశాన్మన్యుముల్బణం .
ఆత్మజిజ్ఞాసయా యచ్ఛేత్స గుణానతివర్తతే

6-4-15
అలం దగ్ధైర్ద్రుమైర్దీనైః ఖిలానాం శివమస్తు వః .
వార్క్షీ హ్యేషా వరా కన్యా పత్నీత్వే ప్రతిగృహ్యతాం

6-4-16
ఇత్యామంత్ర్య వరారోహాం కన్యామాప్సరసీం నృప .
సోమో రాజా యయౌ దత్త్వా తే ధర్మేణోపయేమిరే

6-4-17
తేభ్యస్తస్యాం సమభవద్దక్షః ప్రాచేతసః కిల .
యస్య ప్రజావిసర్గేణ లోకా ఆపూరితాస్త్రయః

6-4-18
యథా ససర్జ భూతాని దక్షో దుహితృవత్సలః .
రేతసా మనసా చైవ తన్మమావహితః శృణు

6-4-19
మనసైవాసృజత్పూర్వం ప్రజాపతిరిమాః ప్రజాః .
దేవాసురమనుష్యాదీన్ నభఃస్థలజలౌకసః

6-4-20
తమబృంహితమాలోక్య ప్రజాసర్గం ప్రజాపతిః .
వింధ్యపాదానుపవ్రజ్య సోఽచరద్దుష్కరం తపః

6-4-21
తత్రాఘమర్షణం నామ తీర్థం పాపహరం పరం .
ఉపస్పృశ్యానుసవనం తపసాతోషయద్ధరిం

6-4-22
అస్తౌషీద్ధంసగుహ్యేన భగవంతమధోక్షజం .
తుభ్యం తదభిధాస్యామి కస్యాతుష్యద్యథా హరిః

6-4-23
ప్రజాపతిరువాచ
నమః పరాయావితథానుభూతయే
గుణత్రయాభాసనిమిత్తబంధవే .
అదృష్టధామ్నే గుణతత్త్వబుద్ధిభి-
ర్నివృత్తమానాయ దధే స్వయంభువే

6-4-24
న యస్య సఖ్యం పురుషోఽవైతి సఖ్యుః
సఖా వసన్ సంవసతః పురేఽస్మిన్ .
గుణో యథా గుణినో వ్యక్తదృష్టేస్తస్మై
మహేశాయ నమస్కరోమి

6-4-25
దేహోఽసవోఽక్షా మనవో భూతమాత్రా
నాత్మానమన్యం చ విదుః పరం యత్ .
సర్వం పుమాన్ వేద గుణాంశ్చ తజ్జ్ఞో
న వేద సర్వజ్ఞమనంతమీడే

6-4-26
యదోపరామో మనసో నామరూప-
రూపస్య దృష్టస్మృతిసంప్రమోషాత్ .
య ఈయతే కేవలయా స్వసంస్థయా
హంసాయ తస్మై శుచిసద్మనే నమః

6-4-27
మనీషిణోఽన్తర్హృది సన్నివేశితం
స్వశక్తిభిర్నవభిశ్చ త్రివృద్భిః .
వహ్నిం యథా దారుణి పాంచదశ్యం
మనీషయా నిష్కర్షంతి గూఢం

6-4-28
స వై మమాశేషవిశేషమాయా-
నిషేధనిర్వాణసుఖానుభూతిః .
స సర్వనామా స చ విశ్వరూపః
ప్రసీదతామనిరుక్తాత్మశక్తిః

6-4-29
యద్యన్నిరుక్తం వచసా నిరూపితం
ధియాక్షభిర్వా మనసోఽత యస్య .
మా భూత్స్వరూపం గుణరూపం హి తత్తత్స
వై గుణాపాయవిసర్గలక్షణః

6-4-30
యస్మిన్ యతో యేన చ యస్య యస్మై
యద్యో యథా కురుతే కార్యతే చ .
పరావరేషాం పరమం ప్రాక్ప్రసిద్ధం
తద్బ్రహ్మ తద్ధేతురనన్యదేకం

6-4-31
యచ్ఛక్తయో వదతాం వాదినాం వై
వివాదసంవాదభువో భవంతి .
కుర్వంతి చైషాం ముహురాత్మమోహం
తస్మై నమోఽనంతగుణాయ భూమ్నే

6-4-32
అస్తీతి నాస్తీతి చ వస్తునిష్ఠయో-
రేకస్థయోర్భిన్నవిరుద్ధధర్మయోః .
అవేక్షితం కించన యోగసాంఖ్యయోః
సమం పరం హ్యనుకూలం బృహత్తత్

6-4-33
యోఽనుగ్రహార్థం భజతాం పాదమూల-
మనామరూపో భగవాననంతః .
నామాని రూపాణి చ జన్మకర్మభి-
ర్భేజే స మహ్యం పరమః ప్రసీదతు

6-4-34
యః ప్రాకృతైర్జ్ఞానపథైర్జనానాం
యథాశయం దేహగతో విభాతి .
యథానిలః పార్థివమాశ్రితో గుణం
స ఈశ్వరో మే కురుతాన్మనోరథం

6-4-35
శ్రీశుక ఉవాచ
ఇతి స్తుతః సంస్తువతః స తస్మిన్నఘమర్షణే .
ఆవిరాసీత్కురుశ్రేష్ఠ భగవాన్ భక్తవత్సలః

6-4-36
స గో నా సం గోగో
కృతపాదః సుపర్ణాంసే ప్రలంబాష్టమహాభుజః .
చక్రశంఖాసిచర్మేషు ధనుఃపాశగదాధరః

6-4-37
పీతవాసా ఘనశ్యామః ప్రసన్నవదనేక్షణః .
వనమాలానివీతాంగో లసచ్ఛ్రీవత్సకౌస్తుభః

6-4-38
మహాకిరీటకటకః స్ఫురన్మకరకుండలః .
కాంచ్యంగులీయవలయనూపురాంగదభూషితః

6-4-39
త్రైలోక్యమోహనం రూపం బిభ్రత్త్రిభువనేశ్వరః .
వృతో నారదనందాద్యైః పార్షదైః సురయూథపైః

6-4-40
స్తూయమానోఽనుగాయద్భిః సిద్ధగంధర్వచారణైః .
రూపం తన్మహదాశ్చర్యం విచక్ష్యాగతసాధ్వసః

6-4-41
ననామ దండవద్భూమౌ ప్రహృష్టాత్మా ప్రజాపతిః .
న కించనోదీరయితుమశకత్తీవ్రయా ముదా .
ఆపూరితమనోద్వారైర్హ్రదిన్య ఇవ నిర్ఝరైః

6-4-42
తం తథావనతం భక్తం ప్రజాకామం ప్రజాపతిం .
చిత్తజ్ఞః సర్వభూతానామిదమాహ జనార్దనః

6-4-43
శ్రీభగవానువాచ
ప్రాచేతస మహాభాగ సంసిద్ధస్తపసా భవాన్ .
యచ్ఛ్రద్ధయా మత్పరయా మయి భావం పరం గతః

6-4-44
ప్రీతోఽహం తే ప్రజానాథ యత్తేఽస్యోద్బృంహణం తపః .
మమైష కామో భూతానాం యద్భూయాసుర్విభూతయః

6-4-45
బ్రహ్మా భవో భవంతశ్చ మనవో విబుధేశ్వరాః .
విభూతయో మమ హ్యేతా భూతానాం భూతిహేతవః

6-4-46
తపో మే హృదయం బ్రహ్మంస్తనుర్విద్యా క్రియాకృతిః .
అంగాని క్రతవో జాతా ధర్మ ఆత్మాసవః సురాః

6-4-47
అహమేవాసమేవాగ్రే నాన్యత్కించాంతరం బహిః .
సంజ్ఞానమాత్రమవ్యక్తం ప్రసుప్తమివ విశ్వతః

6-4-48
మయ్యనంతగుణేఽనంతే గుణతో గుణవిగ్రహః .
యదాసీత్తత ఏవాద్యః స్వయంభూః సమభూదజః

6-4-49
స వై యదా మహాదేవో మమ వీర్యోపబృంహితః .
మేనే ఖిలమివాత్మానముద్యతః సర్గకర్మణి

6-4-50
అథ మేఽభిహితో దేవస్తపోఽతప్యత దారుణం .
నవ విశ్వసృజో యుష్మాన్ యేనాదావసృజద్విభుః

6-4-51
ఏషా పంచజనస్యాంగ దుహితా వై ప్రజాపతేః .
అసిక్నీ నామ పత్నీత్వే ప్రజేశ ప్రతిగృహ్యతాం

6-4-52
మిథునవ్యవాయధర్మస్త్వం ప్రజాసర్గమిమం పునః .
మిథునవ్యవాయధర్మిణ్యాం భూరిశో భావయిష్యసి

6-4-53
త్వత్తోఽధస్తాత్ప్రజాః సర్వా మిథునీభూయ మాయయా .
మదీయయా భవిష్యంతి హరిష్యంతి చ మే బలిం

6-4-54
శ్రీశుక ఉవాచ
ఇత్యుక్త్వా మిషతస్తస్య భగవాన్ విశ్వభావనః .
స్వప్నోపలబ్ధార్థ ఇవ తత్రైవాంతర్దధే హరిః

6-4-55
ఇతి శ్రీమద్భాగవతే మహాపురాణే పారమహంస్యాం సంహితాయాం
షష్ఠస్కంధే చతుర్థోఽధ్యాయః