పంచమ స్కంధః : ప్రథమోఽధ్యాయః - 1
5-1-1
రాజోవాచ
ప్రియవ్రతో భాగవత ఆత్మారామః కథం మునే .
గృహేఽరమత యన్మూలః కర్మబంధః పరాభవః
5-1-2
న నూనం ముక్తసంగానాం తాదృశానాం ద్విజర్షభ .
గృహేష్వభినివేశోఽయం పుంసాం భవితుమర్హతి
5-1-3
మహతాం ఖలు విప్రర్షే ఉత్తమశ్లోకపాదయోః .
ఛాయానిర్వృతచిత్తానాం న కుటుంబే స్పృహా మతిః
5-1-4
సంశయోఽయం మహాన్ బ్రహ్మన్ దారాగారసుతాదిషు .
సక్తస్య యత్సిద్ధిరభూత్కృష్ణే చ మతిరచ్యుతా
5-1-5
శ్రీశుక ఉవాచ
బాఢముక్తం భగవత ఉత్తమశ్లోకస్య
శ్రీమచ్చరణారవిందమకరందరస ఆవేశిత-
చేతసో భాగవత పరమహంసదయితకథాం
కించిదంతరాయవిహతాం స్వాం శివతమాం
పదవీం న ప్రాయేణ హిన్వంతి
5-1-6
యర్హి వావ హ రాజన్ స రాజపుత్రః ప్రియవ్రతః
పరమభాగవతో నారదస్య చరణోపసేవయా-
ఞ్జసావగతపరమార్థసతత్త్వో బ్రహ్మసత్రేణ
దీక్షిష్యమాణోఽవనితలపరిపాలనాయా-
మ్నాతప్రవరగుణగణైకాంతభాజనతయా
స్వపిత్రోపామంత్రితో భగవతి వాసుదేవ
ఏవావ్యవధానసమాధియోగేన సమావేశిత-
సకలకారకక్రియాకలాపో నైవాభ్యనందద్యద్యపి
తదప్రత్యామ్నాతవ్యం తదధికరణ ఆత్మనో-
ఽన్యస్మాదసతోఽపి పరాభవమన్వీక్షమాణః
5-1-7
అథ హ భగవానాదిదేవ ఏతస్య గుణవిసర్గస్య
పరిబృంహణానుధ్యానవ్యవసితసకలజగదభిప్రాయ
ఆత్మయోనిరఖిలనిగమనిజగణపరివేష్టితః
స్వభవనాదవతతార
5-1-8
స తత్ర తత్ర గగనతల ఉడుపతిరివ విమానా-
వలిభిరనుపథమమరపరివృఢైరభిపూజ్యమానః
పథి పథి చ వరూథశః సిద్ధగంధర్వసాధ్య-
చారణమునిగణైరుపగీయమానో గంధమాదన-
ద్రోణీమవభాసయన్నుపససర్ప
5-1-9
తత్ర హ వా ఏనం దేవర్షిర్హంసయానేన పితరం
భగవంతం హిరణ్యగర్భముపలభమానః
సహసైవోత్థాయార్హణేన సహ పితాపుత్రాభ్యా-
మవహితాంజలిరుపతస్థే
5-1-10
భగవానపి భారత తదుపనీతార్హణః
సూక్తవాకేనాతితరాముదితగుణగణావతార-
సుజయః ప్రియవ్రతమాదిపురుషస్తం సదయహాసా-
వలోక ఇతి హోవాచ
5-1-11
శ్రీభగవానువాచ
నిబోధ తాతేదమృతం బ్రవీమి
మాసూయితుం దేవమర్హస్యప్రమేయం .
వయం భవస్తే తత ఏష మహర్షి-
ర్వహామ సర్వే వివశా యస్య దిష్టం
5-1-12
న తస్య కశ్చిత్తపసా విద్యయా వా
న యోగవీర్యేణ మనీషయా వా .
నైవార్థధర్మైః పరతః స్వతో వా
కృతం విహంతుం తనుభృద్విభూయాత్
5-1-13
భవాయ నాశాయ చ కర్మ కర్తుం
శోకాయ మోహాయ సదా భయాయ .
సుఖాయ దుఃఖాయ చ దేహయోగ-
మవ్యక్తదిష్టం జనతాంగ ధత్తే
5-1-14
యద్వాచి తంత్యాం గుణకర్మదామభిః
సుదుస్తరైర్వత్స వయం సుయోజితాః .
సర్వే వహామో బలిమీశ్వరాయ
ప్రోతా నసీవ ద్విపదే చతుష్పదః
5-1-15
ఈశాభిసృష్టం హ్యవరుంధ్మహేఽఙ్గ
దుఃఖం సుఖం వా గుణకర్మసంగాత్ .
ఆస్థాయ తత్తద్యదయుంక్త నాథ-
శ్చక్షుష్మతాంధా ఇవ నీయమానాః
5-1-16
ముక్తోఽపి తావద్బిభృయాత్స్వదేహ-
మారబ్ధమశ్నన్నభిమానశూన్యః .
యథానుభూతం ప్రతియాతనిద్రః
కిం త్వన్యదేహాయ గుణాన్న వృంక్తే
5-1-17
భయం ప్రమత్తస్య వనేష్వపి స్యాద్యతః
స ఆస్తే సహ షట్సపత్నః .
జితేంద్రియస్యాత్మరతేర్బుధస్య
గృహాశ్రమః కిం ను కరోత్యవద్యం
5-1-18
యః షట్సపత్నాన్ విజిగీషమాణో
గృహేషు నిర్విశ్య యతేత పూర్వం .
అత్యేతి దుర్గాశ్రిత ఊర్జితారీన్
క్షీణేషు కామం విచరేద్విపశ్చిత్
5-1-19
త్వం త్వబ్జనాభాంఘ్రిసరోజకోశ-
దుర్గాశ్రితో నిర్జితషట్సపత్నః .
భుంక్ష్వేహ భోగాన్ పురుషాతిదిష్టాన్
విముక్తసంగః ప్రకృతిం భజస్వ
5-1-20
శ్రీశుక ఉవాచ
ఇతి సమభిహితో మహాభాగవతో
భగవతస్త్రిభువనగురోరనుశాసనమాత్మనో
లఘుతయావనతశిరోధరో బాఢమితి
సబహుమానమువాహ
5-1-21
భగవానపి మనునా యథావదుపకల్పితా-
పచితిః ప్రియవ్రతనారదయోరవిషమ-
మభిసమీక్షమాణయోరాత్మసమవస్థాన-
మవాఙ్మనసం క్షయమవ్యవహృతం ప్రవర్తయన్నగమత్
5-1-22
మనురపి పరేణైవం ప్రతిసంధితమనోరథః
సురర్షివరానుమతేనాత్మజమఖిలధరామండల-
స్థితిగుప్తయ ఆస్థాప్య స్వయమతివిషమ-
విషయవిషజలాశయాశాయా ఉపరరామ
5-1-23
ఇతి హ వావ స జగతీపతిరీశ్వరేచ్ఛయాధి-
నివేశితకర్మాధికారోఽఖిలజగద్బంధధ్వంసన-
పరానుభావస్య భగవత ఆదిపురుషస్యాంఘ్రి-
యుగలానవరతధ్యానానుభావేన పరిరంధిత-
కషాయాశయోఽవదాతోఽపి మానవర్ధనో
మహతాం మహీతలమనుశశాస
5-1-24
అథ చ దుహితరం ప్రజాపతేర్విశ్వకర్మణ
ఉపయేమే బర్హిష్మతీం నామ తస్యాము హ వావ
ఆత్మజానాత్మసమానశీలగుణకర్మరూప-
వీర్యోదారాన్ దశ భావయాంబభూవ కన్యాం చ
యవీయసీమూర్జస్వతీం నామ
5-1-25
ఆగ్నీధ్రేధ్మజిహ్వయజ్ఞబాహుమహావీరహిరణ్యరేతో-
ఘృతపృష్ఠసవనమేధాతిథివీతిహోత్రకవయ ఇతి
సర్వ ఏవాగ్నినామానః
5-1-26
ఏతేషాం కవిర్మహావీరః సవన ఇతి త్రయ
ఆసన్నూర్ధ్వరేతసస్త ఆత్మవిద్యాయామర్భ-
భావాదారభ్య కృతపరిచయాః పారమహంస్య-
మేవాశ్రమమభజన్
5-1-27
తస్మిన్ను హ వా ఉపశమశీలాః పరమర్షయః
సకలజీవనికాయావాసస్య భగవతో
వాసుదేవస్య భీతానాం శరణభూతస్య
శ్రీమచ్చరణారవిందావిరతస్మరణా-
విగలితపరమభక్తియోగానుభావేన
పరిభావితాంతర్హృదయాధిగతే భగవతి
సర్వేషాం భూతానామాత్మభూతే ప్రత్యగాత్మన్యేవా-
త్మనస్తాదాత్మ్యమవిశేషేణ సమీయుః
5-1-28
అన్యస్యామపి జాయాయాం త్రయః పుత్రా
ఆసన్నుత్తమస్తామసో రైవత ఇతి
మన్వంతరాధిపతయః
5-1-29
ఏవముపశమాయనేషు స్వతనయేష్వథ
జగతీపతిర్జగతీమర్బుదాన్యేకాదశ-
పరివత్సరాణామవ్యాహతాఖిలపురుషకార-
సారసంభృతదోర్దండయుగలాపీడిత-
మౌర్వీగుణస్తనితవిరమితధర్మప్రతిపక్షో
బర్హిష్మత్యాశ్చానుదినమేధమానప్రమోద-
ప్రసరణయౌషిణ్యవ్రీడాప్రముషితహాసావలోక-
రుచిరక్ష్వేల్యాదిభిః పరాభూయమానవివేక
ఇవానవబుధ్యమాన ఇవ మహామనా బుభుజే
5-1-30
యావదవభాసయతి సురగిరిమనుపరిక్రామన్
భగవానాదిత్యో వసుధాతలమర్ధేనైవ
ప్రతపత్యర్ధేనావచ్ఛాదయతి తదా హి భగవదుపాసనోపచితాతిపురుషప్రభావస్త-
దనభినందన్ సమజవేన రథేన జ్యోతిర్మయేన
రజనీమపి దినం కరిష్యామీతి సప్తకృత్వ-
స్తరణిమనుపర్యక్రామద్ద్వితీయ ఇవ పతంగః
5-1-31
యే వా ఉ హ తద్రథచరణనేమికృతపరిఖాతాస్తే
సప్తసింధవ ఆసన్ యత ఏవ కృతాః సప్త
భువో ద్వీపాః
5-1-32
జంబూప్లక్షశాల్మలికుశక్రౌంచశాకపుష్కర-
సంజ్ఞాస్తేషాం పరిమాణం పూర్వస్మాత్పూర్వస్మాదుత్తర
ఉత్తరో యథాసంఖ్యం ద్విగుణమానేన బహిః
సమంతత ఉపకౢప్తాః
5-1-33
క్షారోదేక్షురసోదసురోదఘృతోదక్షీరోదదధి-
మండోదశుద్ధోదాః సప్తజలధయః సప్తద్వీప-
పరిఖా ఇవాభ్యంతరద్వీపసమానా ఏకైకశ్యేన
యథానుపూర్వం సప్తస్వపి బహిర్ద్వీపేషు పృథక్పరిత
ఉపకల్పితాస్తేషు జంబ్వాదిషు బర్హిష్మతీ-
పతిరనువ్రతానాత్మజానాగ్నీధ్రేధ్మజిహ్వ-
యజ్ఞబాహుహిరణ్యరేతోఘృతపృష్ఠమేధాతిథి-
వీతిహోత్రసంజ్ఞాన్ యథాసంఖ్యేనైకైకస్మి-
న్నేకమేవాధిపతిం విదధే
5-1-34
దుహితరం చోర్జస్వతీం నామోశనసే ప్రాయచ్ఛ-
ద్యస్యామాసీద్దేవయానీ నామ కావ్యసుతా
5-1-35
నైవంవిధః పురుషకార ఉరుక్రమస్య
పుంసాం తదంఘ్రిరజసా జితషడ్గుణానాం .
చిత్రం విదూరవిగతః సకృదాదదీత
యన్నామధేయమధునా స జహాతి బంధం
5-1-36
స ఏవమపరిమితబలపరాక్రమ ఏకదా తు
దేవర్షిచరణానుశయనానుపతితగుణవిసర్గ-
సంసర్గేణానిర్వృతమివాత్మానం మన్యమాన
ఆత్మనిర్వేద ఇదమాహ
5-1-37
అహో అసాధ్వనుష్ఠితం యదభినివేశితో-
ఽహమింద్రియైరవిద్యారచితవిషమవిషయాంధకూపే
తదలమలమముష్యా వనితాయా వినోదమృగం మాం
ధిగ్ధిగితి గర్హయాంచకార
5-1-38
పరదేవతాప్రసాదాధిగతాత్మప్రత్యవమర్శేనాను-
ప్రవృత్తేభ్యః పుత్రేభ్య ఇమాం యథాదాయం విభజ్య
భుక్తభోగాం చ మహిషీం మృతకమివ సహ మహా-
విభూతిమపహాయ స్వయం నిహితనిర్వేదో హృది
గృహీతహరివిహారానుభావో భగవతో నారదస్య
పదవీం పునరేవానుససార
5-1-39
తస్య హ వా ఏతే శ్లోకాః
ప్రియవ్రతకృతం కర్మ కో ను కుర్యాద్వినేశ్వరం .
యో నేమినిమ్నైరకరోచ్ఛాయాం ఘ్నన్ సప్తవారిధీన్
5-1-40
భూసంస్థానం కృతం యేన సరిద్గిరివనాదిభిః .
సీమా చ భూతనిర్వృత్యై ద్వీపే ద్వీపే విభాగశః
5-1-41
భౌమం దివ్యం మానుషం చ మహిత్వం కర్మయోగజం .
యశ్చక్రే నిరయౌపమ్యం పురుషానుజనప్రియః
5-1-42
ఇతి శ్రీమద్భాగవతే మహాపురాణే పారమహంస్యాం సంహితాయాం
పంచమస్కంధే ప్రియవ్రతవిజయే ప్రథమోఽధ్యాయః