ఏకాదశ స్కంధః : తృతీయోఽధ్యాయః - 3
11-3-1
రాజోవాచ
పరస్య విష్ణోరీశస్య మాయినామపి మోహినీం .
మాయాం వేదితుమిచ్ఛామో భగవంతో బ్రువంతు నః
11-3-2
నానుతృప్యే జుషన్ యుష్మద్వచో హరికథామృతం .
సంసారతాపనిస్తప్తో మర్త్యస్తత్తాపభేషజం
11-3-3
అంతరిక్ష ఉవాచ
ఏభిర్భూతాని భూతాత్మా మహాభూతైర్మహాభుజ .
ససర్జోచ్చావచాన్యాద్యః స్వమాత్రాత్మప్రసిద్ధయే
11-3-4
ఏవం సృష్టాని భూతాని ప్రవిష్టః పంచధాతుభిః .
ఏకధా దశధాఽఽత్మానం విభజన్ జుషతే గుణాన్
11-3-5
గుణైర్గుణాన్ స భుంజాన ఆత్మప్రద్యోతితైః ప్రభుః .
మన్యమాన ఇదం సృష్టమాత్మానమిహ సజ్జతే
11-3-6
కర్మాణి కర్మభిః కుర్వన్ సనిమిత్తాని దేహభృత్ .
తత్తత్కర్మఫలం గృహ్ణన్ భ్రమతీహ సుఖేతరం
11-3-7
ఇత్థం కర్మగతీర్గచ్ఛన్ బహ్వభద్రవహాః పుమాన్ .
ఆభూతసంప్లవాత్సర్గప్రలయావశ్నుతేఽవశః
11-3-8
ధాతూపప్లవ ఆసన్నే వ్యక్తం ద్రవ్యగుణాత్మకం .
అనాదినిధనః కాలో హ్యవ్యక్తాయాపకర్షతి
11-3-9
శతవర్షా హ్యనావృష్టిర్భవిష్యత్యుల్బణా భువి .
తత్కాలోపచితోష్ణార్కో లోకాంస్త్రీన్ ప్రతపిష్యతి
11-3-10
పాతాలతలమారభ్య సంకర్షణముఖానలః .
దహన్నూర్ధ్వశిఖో విష్వగ్వర్ధతే వాయునేరితః
11-3-11
సాంవర్తకో మేఘగణో వర్షతి స్మ శతం సమాః .
ధారాభిర్హస్తిహస్తాభిర్లీయతే సలిలే విరాట్
11-3-12
తతో విరాజముత్సృజ్య వైరాజః పురుషో నృప .
అవ్యక్తం విశతే సూక్ష్మం నిరింధన ఇవానలః
11-3-13
వాయునా హృతగంధా భూః సలిలత్వాయ కల్పతే .
సలిలం తద్ధృతరసం జ్యోతిష్ట్వాయోపకల్పతే
11-3-14
హృతరూపం తు తమసా వాయౌ జ్యోతిః ప్రలీయతే .
హృతస్పర్శోఽవకాశేన వాయుర్నభసి లీయతే
11-3-15
కాలాత్మనా హృతగుణం నభ ఆత్మని లీయతే .
ఇంద్రియాణి మనో బుద్ధిః సహ వైకారికైర్నృప .
ప్రవిశంతి హ్యహంకారం స్వగుణైరహమాత్మని
11-3-16
ఏషా మాయా భగవతః సర్గస్థిత్యంతకారిణీ .
త్రివర్ణా వర్ణితాస్మాభిః కిం భూయః శ్రోతుమిచ్ఛసి
11-3-17
రాజోవాచ
యథైతామైశ్వరీం మాయాం దుస్తరామకృతాత్మభిః .
తరంత్యంజః స్థూలధియో మహర్ష ఇదముచ్యతాం
11-3-18
ప్రబుద్ధ ఉవాచ
కర్మాణ్యారభమాణానాం దుఃఖహత్యై సుఖాయ చ .
పశ్యేత్పాకవిపర్యాసం మిథునీచారిణాం నృణాం
11-3-19
నిత్యార్తిదేన విత్తేన దుర్లభేనాత్మమృత్యునా .
గృహాపత్యాప్తపశుభిః కా ప్రీతిః సాధితైశ్చలైః
11-3-20
ఏవం లోకం పరం విద్యాన్నశ్వరం కర్మనిర్మితం .
సతుల్యాతిశయధ్వంసం యథా మండలవర్తినాం
11-3-21
తస్మాద్గురుం ప్రపద్యేత జిజ్ఞాసుః శ్రేయ ఉత్తమం .
శాబ్దే పరే చ నిష్ణాతం బ్రహ్మణ్యుపశమాశ్రయం
11-3-22
తత్ర భాగవతాన్ ధర్మాన్ శిక్షేద్గుర్వాత్మదైవతః .
అమాయయానువృత్త్యా యైస్తుష్యేదాత్మాఽఽత్మదో హరిః
11-3-23
సర్వతో మనసోఽసంగమాదౌ సంగం చ సాధుషు .
దయాం మైత్రీం ప్రశ్రయం చ భూతేష్వద్ధా యథోచితం
11-3-24
శౌచం తపస్తితిక్షాం చ మౌనం స్వాధ్యాయమార్జవం .
బ్రహ్మచర్యమహింసాం చ సమత్వం ద్వంద్వసంజ్ఞయోః
11-3-25
సర్వత్రాత్మేశ్వరాన్వీక్షాం కైవల్యమనికేతతాం .
వివిక్తచీరవసనం సంతోషం యేన కేనచిత్
11-3-26
శ్రద్ధాం భాగవతే శాస్త్రేఽనిందామన్యత్ర చాపి హి .
మనో వాక్కర్మదండం చ సత్యం శమదమావపి
11-3-27
శ్రవణం కీర్తనం ధ్యానం హరేరద్భుతకర్మణః .
జన్మకర్మగుణానాం చ తదర్థేఽఖిలచేష్టితం
11-3-28
ఇష్టం దత్తం తపో జప్తం వృత్తం యచ్చాత్మనః ప్రియం .
దారాన్ సుతాన్ గృహాన్ ప్రాణాన్ యత్పరస్మై నివేదనం
11-3-29
ఏవం కృష్ణాత్మనాథేషు మనుష్యేషు చ సౌహృదం .
పరిచర్యాం చోభయత్ర మహత్సు నృషు సాధుషు
11-3-30
పరస్పరానుకథనం పావనం భగవద్యశః .
మిథో రతిర్మిథస్తుష్టిర్నివృత్తిర్మిథ ఆత్మనః
11-3-31
స్మరంతః స్మారయంతశ్చ మిథోఽఘౌఘహరం హరిం .
భక్త్యా సంజాతయా భక్త్యా బిభ్రత్యుత్పులకాం తనుం
11-3-32
క్వచిద్రుదంత్యచ్యుతచింతయా క్వచిద్ధసంతి
నందంతి వదంత్యలౌకికాః .
నృత్యంతి గాయంత్యనుశీలయంత్యజం
భవంతి తూష్ణీం పరమేత్య నిర్వృతాః
11-3-33
ఇతి భాగవతాన్ ధర్మాన్ శిక్షన్ భక్త్యా తదుత్థయా .
నారాయణపరో మాయామంజస్తరతి దుస్తరాం
11-3-34
రాజోవాచ
నారాయణాభిధానస్య బ్రహ్మణః పరమాత్మనః .
నిష్ఠామర్హథ నో వక్తుం యూయం హి బ్రహ్మవిత్తమాః
11-3-35
పిప్పలాయన ఉవాచ
స్థిత్యుద్భవప్రలయహేతురహేతురస్య
యత్స్వప్నజాగరసుషుప్తిషు సద్బహిశ్చ .
దేహేంద్రియాసుహృదయాని చరంతి యేన
సంజీవితాని తదవేహి పరం నరేంద్ర
11-3-36
నైతన్మనో విశతి వాగుత చక్షురాత్మా
ప్రాణేంద్రియాణి చ యథానలమర్చిషః స్వాః .
శబ్దోఽపి బోధకనిషేధతయాఽఽత్మమూల-
మర్థోక్తమాహ యదృతే న నిషేధసిద్ధిః
11-3-37
సత్త్వం రజస్తమ ఇతి త్రివృదేకమాదౌ
సూత్రం మహానహమితి ప్రవదంతి జీవం .
జ్ఞానక్రియార్థఫలరూపతయోరుశక్తి
బ్రహ్మైవ భాతి సదసచ్చ తయోః పరం యత్
11-3-38
నాత్మా జజాన న మరిష్యతి నైధతేఽసౌ
న క్షీయతే సవనవిద్వ్యభిచారిణాం హి .
సర్వత్ర శశ్వదనపాయ్యుపలబ్ధిమాత్రం
ప్రాణో యథేంద్రియబలేన వికల్పితం సత్
11-3-39
అండేషు పేశిషు తరుష్వవినిశ్చితేషు
ప్రాణో హి జీవముపధావతి తత్ర తత్ర .
సన్నే యదింద్రియగణేఽహమి చ ప్రసుప్తే
కూటస్థ ఆశయమృతే తదనుస్మృతిర్నః
11-3-40
యర్హ్యబ్జనాభచరణైషణయోరుభక్త్యా
చేతోమలాని విధమేద్గుణకర్మజాని .
తస్మిన్ విశుద్ధ ఉపలభ్యత ఆత్మతత్త్వం
సాక్షాద్యథామలదృశోః సవితృప్రకాశః
11-3-41
రాజోవాచ
కర్మయోగం వదత నః పురుషో యేన సంస్కృతః .
విధూయేహాశు కర్మాణి నైష్కర్మ్యం విందతే పరం
11-3-42
ఏవం ప్రశ్నమృషీన్ పూర్వమపృచ్ఛం పితురంతికే .
నాబ్రువన్ బ్రహ్మణః పుత్రాస్తత్ర కారణముచ్యతాం
11-3-43
ఆవిర్హోత్ర ఉవాచ
కర్మాకర్మవికర్మేతి వేదవాదో న లౌకికః .
వేదస్య చేశ్వరాత్మత్వాత్తత్ర ముహ్యంతి సూరయః
11-3-44
పరోక్షవాదో వేదోఽయం బాలానామనుశాసనం .
కర్మమోక్షాయ కర్మాణి విధత్తే హ్యగదం యథా
11-3-45
నాచరేద్యస్తు వేదోక్తం స్వయమజ్ఞోఽజితేంద్రియః .
వికర్మణా హ్యధర్మేణ మృత్యోర్మృత్యుముపైతి సః
11-3-46
వేదోక్తమేవ కుర్వాణో నిఃసంగోఽర్పితమీశ్వరే .
నైష్కర్మ్యం లభతే సిద్ధిం రోచనార్థా ఫలశ్రుతిః
11-3-47
య ఆశు హృదయగ్రంథిం నిర్జిహీర్షుః పరాత్మనః .
విధినోపచరేద్దేవం తంత్రోక్తేన చ కేశవం
11-3-48
లబ్ధానుగ్రహ ఆచార్యాత్తేన సందర్శితాగమః .
మహాపురుషమభ్యర్చేన్మూర్త్యాభిమతయాఽఽత్మనః
11-3-49
శుచిః సమ్ముఖమాసీనః ప్రాణసంయమనాదిభిః .
పిండం విశోధ్య సన్న్యాసకృతరక్షోఽర్చయేద్ధరిం
11-3-50
అర్చాదౌ హృదయే చాపి యథా లబ్ధోపచారకైః .
ద్రవ్యక్షిత్యాత్మలింగాని నిష్పాద్య ప్రోక్ష్య చాసనం
11-3-51
పాద్యాదీనుపకల్ప్యాథ సన్నిధాప్య సమాహితః .
హృదాదిభిః కృతన్యాసో మూలమంత్రేణ చార్చయేత్
11-3-52
సాంగోపాంగాం సపార్షదాం తాం తాం మూర్తిం స్వమంత్రతః .
పాద్యార్ఘ్యాచమనీయాద్యైః స్నానవాసోవిభూషణైః
11-3-53
గంధమాల్యాక్షతస్రగ్భిర్ధూపదీపోపహారకైః .
సాంగం సంపూజ్య విధివత్స్తవైః స్తుత్వా నమేద్ధరిం
11-3-54
ఆత్మానం తన్మయం ధ్యాయన్ మూర్తిం సంపూజయేద్ధరేః .
శేషామాధాయ శిరసి స్వధామ్న్యుద్వాస్య సత్కృతం
11-3-55
ఏవమగ్న్యర్కతోయాదావతిథౌ హృదయే చ యః .
యజతీశ్వరమాత్మానమచిరాన్ముచ్యతే హి సః
11-3-56
ఇతి శ్రీమద్భాగవతే మహాపురాణే పారమహంస్యాం సంహితాయాం
ఏకాదశస్కంధే తృతీయోఽధ్యాయః