పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

వివరణలు


శోధన

  •  


పద శోధన

  •  

: పురంజనోపాఖ్యానం సంకేత పదాలు

పురంజనోపాఖ్యానం - సంకేతార్థాలు

1 | అవిజ్ఞాతుడు అనే బ్రాహ్మణుడు | ఈశ్వరుడు.
2 | పురంజనుడు | జీవుడు.
3 | మానస సరస్సులో నివసించే హంసలు | జీవాత్మ పరమాత్మలు.
4 | కామినీ నిర్మితం, పంచారామం, నవద్వారం, ఏకపాలకం, త్రికోష్ఠ అవిజ్ఞాతుడు అనే బ్రాహ్మణుడు కం, షట్కులం, పంచవిపణం, పంచప్రకృతి, స్త్రీనాయకం అయిన ఒక పురాన్ని | దేహం.
5 | పంచారామాలు | పంచేంద్రియార్థాలైన శబ్దం, స్పర్శం, రూపం, రసం, గంధం అనేవి ఐదు.
6 | నవద్వారాలు | ముక్కు మొదలైన తొమ్మిది రంధ్రాలు. ముక్కు రంద్రాలు 2, నోరు 1, కన్నులు 2, చెవులు 2, రహస్యావయము 1, గుదము 1 మొత్తం తొమ్మిది (9) రంద్రాలు.
7 | ఏకపాలకము | ప్రాణం (1).
8 | త్రికోష్ఠాలు | భూమి, జలం, అగ్ని అనేవి మూడు (3).
9 | షట్కులం | నాలుక, కన్ను, చెవి, ముక్కు, చర్మం, మనస్సు అనే జ్ఞానేంద్రియాలు ఆరు (6).
10 | పంచవిపణాలు | వాక్కు, పాణి, పాదం, పాయువు, ఉపస్థ అనే కర్మేంద్రియాలు అయిదు (5).
11 | పంచప్రకృతి | పృథివి, జలం, అగ్ని, వాయువు, ఆకాశం అనే పంచభూతాలు అయిదు (5).
12 | కామిని | బుద్ధి.
13 | నేనే నీవు, నీవే నేను | జీవాత్మ పరమాత్మల అభేదం.
14 | ఏక పాది | ఒక పాదం కలది (చెట్టు),
15 | ద్విపాది | రెండు పాదాలు కలది (మానవుడు, పక్షి),
16 | త్రిపాది | మూడు పాదాలు కలది,
17 | చతుష్పాది | నాలుగు పాదాలు కలది (జంతువు),
18 | అనేకపాది | పెక్కు పాదాలు కలది (కీటకం),
19 | అపాదం | పాదాలు లేనిది (పాము)
20 | పురంజనుడు | పురుషుడు.
21 | అవిజ్ఞాతుడు అనే మిత్రుడు | ఆ పురుషునికి నామ క్రియాగుణాలచే తెలియబడ్డ ఈశ్వరుడు. పురుషుడు
22 | పురం | తొమ్మిది ద్వారాలతోను, రెండు చేతులతోను, పాదాలతోను కూడిన దోషరహితమైన దేహం.
23 | ఉత్తమ స్త్రీ | బుద్ధి.
24 | ఆ బుద్ధికి స్నేహితులు | జ్ఞాన, కర్మ కారణాలైన ఇంద్రియ గుణాలు.
25 | చెలికత్తెలు | ఇంద్రియ వ్యాపారాలు.
26 | అయిదు తలల పాము | పంచవృత్తి అయిన ప్రాణం.
27 | పదకొండుమంది మహాభటులు | జ్ఞాన కర్మేంద్రియాలు పది, వాటిని ప్రేరేపించే మనస్సు (బృహద్బలుడు).
28 | బృహద్బలుడు | మనస్సు.
29 | తొమ్మిది ద్వారాలతో కూడిన ఆ పురాన్ని చుట్టి వచ్చిన పాంచాల దేశాలు | శబ్దం మొదలైన పంచ విషయాలు.
30 | నవద్వారాలు | రెండు కన్నులు, రెండు ముక్కు రంధ్రాలు, ఒక నోరు, రెండు చెవులు, గుదం, మగగురి.
31 | తూర్పు ద్వారాలు | రెండు కన్నులు, రెండు ముక్కు రంధ్రాలు, ఒక నోరు ఈ ఐదు.
32 | కుడి చెవి | దక్షిణ ద్వారం.
33 | ఎడమచెవి | ఉత్తర ద్వారం.
34 | పడమటి ద్వారాలు | గుదం, శిశ్నం రెండు.
35 | ఒకేచోట నిర్మింపబడిన ఖద్యోత, ఆవిర్ముఖి | కన్నులు.
36 | విభ్రాజితం | రూపం.
37 | ద్యుమంతుడు | నేత్రేంద్రియం.
38 | నళిని, నాళిని | ముక్కు రంధ్రాలు.
39 | సౌరభం | గంధం.
40 | అవధూత | ఘ్రాణేంద్రియం.
41 | ముఖ్య | నోరు.
42 | విపణం | వాగింద్రియం.
43 | రసజ్ఞుడు | రసనేంద్రియం.
44 | ఆపణం | సంభాషణం.
45 | బహూదనం | పలురకాలైన అన్నం.
46 | పితృహువు | కుడిచెవి.
47 | దేవహువు | ఎడమ చెవి.
48 | చంద్రవేగుడు | కాలాన్ని సూచించే సంవత్సరం.
49 | గంధర్వులు | పగళ్ళు.
50 | గంధర్వీజనులు | రాత్రులు.
51 | పరీవర్తనం | ఆయుఃక్షయం.
52 | కాలకన్యక | ముసలితనం.
53 | యవనేశ్వరుడు | మృత్యువు.
54 | అతని సైనికులు | ఆధివ్యాధులు.
55 | ప్రజ్వారుడు | వేగంగా చావును కలిగించే జ్వరం.
56 | శీతం, ఉష్ణం | ఈ జ్వరం రకాలు రెండు.
57 | దక్షిణ పాంచాలం | పితృలోకాన్ని పొందించేదీ, ప్రవృత్తి రూపకమూ అయిన శాస్త్రం.
58 | ఉత్తర పాంచాలం | దేవలోకాన్ని పొందించేదీ, నివృత్తి రూపకమూ అయిన శాస్త్రం.
59 | శ్రుతధరుడు | చెవి.
60 | ఆసురి అనే పేరు కలిగిన పడమటి ద్వారం | శిశ్నం.
61 | గ్రామకం | రతి.
62 | దుర్మదుడు | యోని.
63 | నిరృతి అనే పేరు కలిగిన పడమటి ద్వారం | గుదం.
64 | వైశసం | నరకం.
65 | లుబ్ధకుడు | మలద్వారం.
66 | సంధులు | చేతులు కాళ్ళు.
67 | అంతఃపురం | హృదయం.
68 | విషూచి | మనస్సు
69 | రథం | శరీరం.
70 | గుఱ్ఱాలు | ఇంద్రియాలు.
71 | రెండు యుగాలు | సంవత్సరం, దాని చేత ఏర్పడిన వయస్సు.
72 | రెండు చక్రాలు | పుణ్యపాప కర్మలు.
73 | మూడు జెండాలు | త్రిగుణాలు.
74 | పంచబంధనాలు | పంచప్రాణాలు.
75 | పగ్గం | మనస్సు.
76 | సారథి | బుద్ధి.
77 | గూడు | హృదయం.
78 | రెండు నొగలు | శోకమోహాలు.
79 | పంచప్రహరణాలు | ఐదు ఇంద్రియార్థాలు.
80 | పంచవిక్రమాలు | కర్మేంద్రియాలు.
81 | సప్త వరూధాలు | రసం, రక్తం, మాంసం, మేధస్సు, అస్థి, మజ్జ, శుక్రం అనే ఏడు (7) ధాతువులు.
82 | స్వర్ణాభరణం | రజోగుణం.
83 | అక్షయ తూణీరం | అనంత వాసనాహంకార ఉపాధి.
84 | ఏకాదశ సేనాపతి | పది ఇంద్రియాలు, మనస్సు.
85 | ఆసురీవృత్తి | బాహ్య విక్రమం.
86 | వేట | పంచేంద్రియాల చేత హింసాదులను చేసి విషయాలను అనుభవించడమే.
87 | పురుషుడు | దేహంతో స్వప్న సుషుప్తి జాగ్రదవస్థలతో ఆధ్యాత్మిక, ఆధిదైవిక, ఆధిభౌతికాలైన బహువిధ దుఃఖాలచేత కష్టాలను అనుభవిస్తాడు. అజ్ఞానం చేత కప్పబడి నిర్గుణుడు ఐనా ప్రాణేంద్రియ మనోధర్మాలను తనలో ఆరోపించి కామలేశాలను ధ్యానిస్తూ, అహంకార మమకారాలతో కూడ వందయేండ్లు కర్మలను ఆచరిస్తాడు.

<< నారద తత్వ సంకేత పదాలు