అనుయుక్తాలు- పారిభాషికపదాలు : విష్ణుమూర్తి విరాడ్విగ్రహము
విష్ణుమూర్తి విరాడ్విగ్రహము2వ స్కంధ, 16వ వచనంవిరాడ్విగ్రహ వర్ణనలోని (అ)చతుర్దశలోకాలు – 14, (ఆ)అధిదేవతలు – 19, (ఇ)లక్షణాలు – 8, (ఈ)స్వరూపాలు – 9, (ఉ)గతులు – 3, (ఊ)జీవాలు – 7 చొప్పున మొత్తం అరవై (60) వర్ణనల తాలూకు వివరములు.:- 1. విరాడ్విగ్రహంలో చతుర్దశ లోకముల స్థానం1.1. ఏడు అథోలోకములు1.1.1. అరికాళ్ళు – పాతాళము 1.1.2. పాదములు – రసాతలము 1.1.3. చీలమండలు – మహాతలము 1.1.4. పిక్కలు – తలాతలము 1.1.5. మోకాళ్ళు – సుతలము 1.1.6. తొడలు – వితలము 1.1.7. జఘనము - అతలము 1.2. ఏడు ఊర్థ్వలోకములు 1.2.1. నడుము – మహీతలము (భూమి) 1.2.2. నాభి – నభస్థలము 1.2.3. వక్షస్సు – నక్షత్ర లోకము 1.2.4. మెడ – మహర్లోకము 1.2.5. ముఖము / నోరు – జన లోకము 1.2.6. నుదురు – తపో లోకము 1.2.7. నడినెత్తి – సత్ లోకము |
2. విరాడ్విగ్రహ అవయవ స్థాన అధి దేవతలు2.1. బాహుదండములు – ఇంద్రాది దేవతలు2.2. చెవులు – దిక్కులు 2.3. ముక్కుపుటములు – అశ్వనీ దేవతలు 2.4. నోరు – అగ్ని 2.5. కన్నులు – సూర్యుడు 2.6. కనురెప్పలు – రాత్రింబవళ్ళు 2.7. కనుబొమ్మలు – బ్రహ్మము 2.8. అంగిలి – వరుణ దేవుడు 2.9. బ్రహ్మ రంధ్రము – వేదము 2.10. కోరలు – యముడు 2.11. పురుషాంగం – ప్రజాపతి 2.12. వృషణములు – మిత్రావరణులు 2.13. మనస్సు – చంద్రుడు 2.14. అహంకారం – రుద్రుడు 2.15. బుద్ధి – మనువు 2.16. నివాసము – పురుషుడు 2.17. సంగీత స్వరములు – గంధర్వులు, విద్యాధరులు, చారణులు, నాలుగు విధాల అప్సరసలు 2.18. స్మరణ – ప్రహ్లాదుడు 2.19. వీర్యము – దైత్య దానవులు |
3. విరాడ్విగ్రహం అవయవాల లక్షణాలు3.1. దంతములు – స్నేహ వాత్సల్యములు3.2. నవ్వులు – మాయ అను ప్రకృతి 3.3. కటాక్షములు – సృష్టి దొంతరలు 3.4. పెదవులు – లజ్జా లోభములు 3.5. స్తనములు – ధర్మమునకు మార్గాలు 3.6. వీపు – అధర్మము 3.7. హృదయము – ప్రధానము అనబడు మూలప్రకృతి 3.8. చిత్తము – మహత్తు అను తత్వము |
4. విరాడ్విగ్రహం అవయవాల స్వరూపాలు4.1. కడుపు - సముద్రములు4.2. ఎముకలు – పర్వతములు 4.3. రక్తనాళములు, నరములు - నదులు 4.4. దేహం మీది వెంట్రుకలు – చెట్లు 4.5. తల మీది జుట్టు – మేఘములు 4.6. వస్త్రములు – సంధ్యలు 4.7. నామములు – సమస్త నామరూప సంజ్ఞలు 4.8. ధనములు – హవిస్సులు 4.9. సత్కర్మలు - యజ్ఞములు |
5. విరాడ్విగ్రహం అవయవాల గతులు5.1. ఊపిరులు – గాలి కదలికలు5.2. విభాగాలు లేని కాలం – వయస్సు 5.3. కర్మలు – జీవులు జనన మరణాలు, సంసార నడకలు |
6. విరాడ్విగ్రహం అవయవాల జీవతత్వాలు6.1. గోర్లు – గుర్రములు, గాడిదలు, ఒంటెలు, ఏనుగులు6.2. మొలప్రాంతము – పశువులు 6.3. వాక్ నైపుణ్yaములు – పక్షులు 6.4. ముఖము – బ్రాహ్మణులు 6.5. భుజములు – క్షత్రియులు 6.6. తొడలు – వైద్యులు 6.7. పాదములు – శూద్రులు |